اعتبارسنجی شرطیت پیش‌بینی‌پذیری خسارت قابل مطالبه در مسئولیت قراردادی و قهری در فقه امامیه، حقوق ایران و مصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد

2 استادیار گروه حقوق دانشگاه علوم اسلامی رضوی-مشهد

3 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه علوم اسلامی رضوی-مشهد

چکیده

نسبت به شرطیت قابل پیش بینی بودن خسارت مسئولیت مدنی در فقه اختلاف دیده می شود. در قوانین ایران تصریحی وجود ندارد. حقوقدانان ایرانی نیز نسبت به آن سه رویکرد شرطیت، عدم شرطیت و تفکیک میان مسئولیت قراردادی و قهری را ارائه نموده اند. دیدگاه تفکیک میان مسئولیت قهری و قراردادی در حقوق مصر نیز نگاه غالب وحاکم در مقررات قانونی، دکترین حقوقی ورویة قضایی میباشد. از نگاه این پژوهش که به روش تحلیلی-توصیفی تدوین شده، نگرش عدم شرطیت صحیح تر است؛ زیرا طرفین هنگام انعقاد عقد، توجهی به تمامی نتایج قرارداد از جمله مسئولیت قراردادی ندارند؛ لذا منشأ مسئولیت قراردادی اراده طرفین قرارداد بوده و قانون است که عمده ی آثار و نتایج قراردادی را تبیین، تفسیر و اعتبار می بخشد. ، اقتضای قواعدی مانند لاضرر و احترام به حقوق مسلم وجوب جبران تمامی خسارات وارده به زیاندیده در اعم از مسئولیت قراردادی و قهری می باشد. خواه خسارت مزبور مورد انتظار طرفین باشد خواه نباشد. این نگرش، علاوه بر تعادل بخشی به توافق قراردادی، تأمین امنیت اقتصادی مردم دربستر معاملات، عدالت در توزیع ثروت قراردادی و پرهیز از هرگونه نگاه ابزارگرایانه به قرارداد برای کسب منافع ناروا، در تطابق بیشتری با اغراض شارع ودانش حقوق دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A comparative study on the predictability of claimable damages in contractual and coercive liability in Imami jurisprudence, Iranian and Egyptian law.

نویسندگان [English]

  • mohammad ali saeeidi 1
  • jafar zanganeh shahraki 2
  • mahdi miri 3
1 عضو هیات علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی
2 استادیار حقوق دانشگاه رضوی
3 Department of Law, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran
چکیده [English]

نسبت به شرطیت قابل پیش بینی بودن خسارت مسئولیت مدنی در فقه اختلاف دیده می شود. در قوانین ایران تصریحی وجود ندارد. حقوقدانان ایرانی نیز نسبت به آن سه رویکرد شرطیت، عدم شرطیت و تفکیک میان مسئولیت قراردادی و قهری را ارائه نموده اند. دیدگاه تفکیک میان مسئولیت قهری و قراردادی در حقوق مصر نیز نگاه غالب وحاکم در مقررات قانونی، دکترین حقوقی ورویة قضایی میباشد. از نگاه این پژوهش که به روش تحلیلی-توصیفی تدوین شده، نگرش عدم شرطیت صحیح تر است؛ زیرا طرفین هنگام انعقاد عقد، توجهی به تمامی نتایج قرارداد از جمله مسئولیت قراردادی ندارند؛ لذا منشأ مسئولیت قراردادی اراده طرفین قرارداد بوده و قانون است که عمده ی آثار و نتایج قراردادی را تبیین، تفسیر و اعتبار می بخشد. ، اقتضای قواعدی مانند لاضرر و احترام به حقوق مسلم وجوب جبران تمامی خسارات وارده به زیاندیده در اعم از مسئولیت قراردادی و قهری می باشد. خواه خسارت مزبور مورد انتظار طرفین باشد خواه نباشد. این نگرش، علاوه بر تعادل بخشی به توافق قراردادی، تأمین امنیت اقتصادی مردم دربستر معاملات، عدالت در توزیع ثروت قراردادی و پرهیز از هرگونه نگاه ابزارگرایانه به قرارداد برای کسب منافع ناروا، در تطابق بیشتری با اغراض شارع ودانش حقوق دارد.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contractual responsibility
  • coercive responsibility
  • foreseeable damage
  • Imami jurisprudence
  • Iranian law
  • Egyptian law