مبانی فقهی ـ حقوقی خیار ناشی از تجزیه تعهد قراردادی و کارکردهای آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه تبریز

2 کارشناس ارشد فقه و حقوق اسلامی

چکیده

یکی از مباحثی که در کتاب‌های فقهی و حقوقی مورد بررسی قرارگرفته، خیار ناشی از تجزیه قرارداد می‌باشد که قانون مدنی ایران هم در مواد 441، 442 و 443 بدان پرداخته است. در این میان، مسئله مهمْ بررسی مبانی فقهی و حقوقی اثبات‌کننده این خیار است. به اختصار می‌توان گفت خیار تبعض صفقه در جایی است که مثلاً عقد بیع نسبت به بعض مبیع به جهتی از جهات باطل باشد. در این صورت مشتری می‌تواند بیع را فسخ نماید یا به آن راضی باشد و ثمن را نسبت به بخش باطل بیع پس بگیرد. البته باید توجه داشت که این خیار مختص بیع نبوده، در تمامی عقود معاوضی جاری است. خیار تبعض صفقه دارای دو شرط اساسی می‌باشد: یکی بطلان قسمتی از مبیع و دیگری جهل مشتری به بطلان مذکور در حین معامله. گرچه مبانی متعدد فقهی ـ حقوقی برای خیار تبعض صفقه مطرح گردیده است، ولی به لحاظ تحقیقی و اثباتی تنها می‌توان از «نظریه عدالت معاوضی» و «نظریه خطر» به عنوان مبانی حقوقی خیار تبعض صفقه و از «مصداق عیب بودن تبعض صفقه»، «مصداق تخلف از شرط ضمنی بودن تبعض صفقه»، «قاعده نفی غرر» و «قاعده لاضرر» نیز به عنوان مبانی فقهی این نوع خیار یاد کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Juridical-Legal Bases of Option Which Is Derived from Breakdown of the Contractual Obligation and Its Functions

نویسنده [English]

  • Ahmad Mortazi 1
1 Assistant professor at University of Tabriz
چکیده [English]

One of the issues that have been discussed in jurisprudential and legal books is the option which is resulted from the breakdown of the contract, which Iran’s civil code has also dealt with in the materials (441, 442, 443). In the meantime, the important issue is the study of the legal and juridical foundations of this option. In short, it can be said that the option of sale unfulfilled in part is in the case that, for example, the sale contract is void regarding to some part of the object of the sale in some ways. In this case, the customer can terminate the contract or be satisfied with it and retake the price in return to the void part of the sale. Of course, it should be noted that this option is not specified to the sale, it is current in all contracts of exchange. The option of sale unfulfilled in part has two basic conditions: one is the void of the sale in respect to one part of the object of the sale and the other is the customer’s ignorance to this invalidation during the transaction. Although several juridical and legal foundations for the option of sale unfulfilled in part have been given, investigatingly, one can only refer to the “theory of commutative justice” and “risk theory” as its legal basis and exemplification of “the defect”, “the violation of the condition of the implication”, “the rule of negation of uncertainty” and the “rule of no harm” as the its jurisprudential foundations.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bases
  • Options
  • Option in sales unfulfilled in part
  • Dissolution
  • Partitioning of the contract
  • Shiite Jurisprudence
  • Legal