بررسی فقهی و حقوقی اثر فسخ نسبت به قراردادهای سابق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارکروه حقوق دانشکده علوم انسانی دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران و مدرس دانشگاه

چکیده

به طور سنتی، یکی از وجوه افتراق فسخ و بطلان قرارداد را این امر می‌دانند که بطلان، عقد را از ابتدا بی‌اثر می‌کند و فسخ، نسبت به گذشته اثر نداشته و عقد را نسبت به آینده بلااثر می‌سازد. اما مسئله این است که در فقه امامیه و حقوق کنونی، آیا بحث عدم تأثیر عقد نسبت به گذشته یک قاعده است و در موارد متعدد قابل استناد است یا خیر؟ و در صورت وجود چنین قاعده‌ای، استثنائات قاعده مزبور چه مواردی است؟ پژوهش فقهی و حقوقی حاضر نشان می‌دهد که بر خلاف حقوق کشورهایی نظیر فرانسه و مصر که در آن‌ها فسخ اصولاً اثر قهقرایی دارد، در نظام حقوقی ما به عنوان یک قاعده می‌توان گفت که اثر فسخ ناظر به آینده است و نسبت به قراردادهای سابق بر خود فاقد اثر است. لیکن این قاعده نیز مانند بسیاری از قواعد دیگر، مصون از تخصیص نمانده و در موارد متعددی نظیر قراردادهای فرعی، قراردادهای تبعی، برخی معاملات تاجر پس از انعقاد قرارداد ارفاقی و نیز معاملات متعاقب بیع خیاری، فسخ قرارداد اصلی نسبت به قراردادهایی که بعد از عقد اصلی و پیش از فسخ منعقد شده‌اند، دارای اثر است و حسب مورد باعث انحلال، عدم نفوذ یا بطلان قراردادهای مزبور می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Jurisprudential and Legal Study of the Effect of Termination Compared to Previous Contracts

نویسندگان [English]

  • Mahdi Chegeni 1
  • Saeed Siah Bidi Kermanshahi 2
1 Assistant professor at Ayatollah Ozma Borujerdi University
2 PhD student in Private Law
چکیده [English]

Traditionally, one of the distinguishing features of termination and annulment of a contract is considered to be that annulment makes the contract ineffective from the beginning, and termination has no effect on the past and makes the contract ineffective for the future; but the problem is that in Imamiyyah jurisprudence and current law, the issue of the ineffectiveness of the contract is a rule compared to the past and can be cited in many cases or not? And if there is such a rule, what are the exceptions to that rule? The present jurisprudential and legal article shows that contrary to the law of countries such as France and Egypt, in which termination has a regressive effect, in our legal system, as a rule, it can be said that the termination term refers to the future and is ineffectual to the previous contracts; however, this rule, like many other rules, is not immune from particularization, and in many cases, such as subordinate contracts, secondary contracts, some businessmen transactions after the conclusion of the composition contract, as well as transactions following the conditional (optional) sale, the termination of the main contract compared to contracts which concluded after the main contract and before termination have an effect and, as the case may be, cause the dissolution, invalidity or annulment of the mentioned contracts.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Termination
  • Annulment
  • Regression Effect
  • Imamiyyah Jurisprudence