بررسی قاعدۀ انحصار منشأ کسب درآمد به «کار»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی

چکیده

از مباحث فقهی ـ اقتصادی، مسئلۀ رابطۀ کسب درآمد با کار است. پرسش این است که آیا «کار» تنها منشأ کسب درآمد و ثروت از دیدگاه اسلام است یا یکی از منشأهای آن؟ در صورتی که کار منشأ منحصر باشد، چه نوع کاری و با چه شرایطی؟ آیا این قاعده ‍ـ در صورت اثبات‌ـ مربوط به مرحلۀ توزیع قبل از تولید است یا تعمیم دارد و مرحلۀ توزیع پس از تولید را نیز شامل می‌شود؟ برخی اندیشمندان «کار» را تنها منشأ کسب درآمد و ثروت می‌دانند و در مقابل، برخی با بیان نمونه‌هایی دیدگاه فوق را نقض کرده‌اند. این جستار نشان می‌دهد در مرحلۀ توزیع قبل از تولید، کار با شرایط خاصی، تنها منشأ کسب درآمد و تملک ثروت‌های طبیعی است و در مرحلۀ توزیع پس از تولید، افزون بر کار، آثار و نتایج ملک نیز در محدودۀ ضوابط، منشأ کسب درآمد است و بدین ترتیب، صحت کسب درآمد از راه اجاره و مانند آن توجیه می‌شود. همچنین، عنصر «نیاز» نیز برای کسی که توان یا فرصت کار را ندارد، منشأ بهره‌گیری از ثروت‌ها و نعمت‌ها به شمار می‌رود.

کلیدواژه‌ها