بررسی اشتراط اجتهاد در سِمَت داوری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه حقوق و فقه اجتماعی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم

2 دانش آموخته سطح چهار حوزه علمیه و استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم

3 عضو هیأت علمی گروه حقوق دانشگاه آیت الله بروجردی (ره)

چکیده

علیرغم نظر مشهور فقها که قائل به اشتراط اجتهاد در داور همانند اشتراط آن در قاضی منصوب می‌باشند اما برخی فقها آن را نپذیرفته‌اند و در حقوق نیز گرچه بر لزوم تخصص داور در خصوص اختلاف ارجاع شده به وی تأکید گردیده اما نهایتاً اراده طرفین می‌تواند لزوم دارا بودن این تخصص را نادیده گرفته و داوری را به فردی غیر متخصص واگذار نماید. در این نوشتار در پی پاسخ به این پرسش هستیم که از جهت فقهی آیا اشتراط اجتهاد در داوری همانند قضاوت نصبی وجود دارد یا خیر؟

در این نوشتار ابتدائاً از حیث ماهیت از میان دو نظریه توکیل و قضاوت‌تحکیمی، ماهیت قضائی داوری صحیح قلمداد شده و براساس ماهیت مشترک، همپوشانی نهاد «داوری» در حقوق با نهاد «قضاوت‌تحکیمی» در فقه از ادله فقهی استنتاج شده‌است و سپس ضمن نقد و بررسی نظریات مختلف طرح شده در رابطه با اشتراط اجتهاد در داور، نظریه تفصیل یعنی عدم اشتراط اجتهاد در دعاوی جزئی و مربوط به حق‌الناس و اشتراط آن در سایر دعاوی اولاً به کمک الغاء خصوصیت از مورد مذکور در روایت امام علی(ع) و ثانیاً به کمک مناسبت حکم و موضوع از نظر عرف، مورد پذیرش قرار گرفته و ادله سایر نظریات کنار گذاشته شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Examining the requirement of ijtihad in accepting the position of arbitration

نویسندگان [English]

  • hosein hooshmand firuzabady 1
  • javad ghasemzadegan 2
  • ehsan yavary 3
1 Faculty member of Law Department of Hozeh and University Research Institute (Qom)
2 أستاذ المستویات العلیا فی حوزة قم
3 Member of the Faculty of Law, Ayatollah Boroujerdi University (RA)
چکیده [English]

Despite the opinion of the famous jurists who believe that the requirement of ijtihad in the arbitrator is the same as the requirement in the appointed judge, but some jurists have not accepted it, and in law, although the necessity of the arbitrator's expertise regarding the dispute referred to him has been emphasized, but ultimately the will of the parties can be necessary. Ignore this expertise and leave the judgment to a non-expert. In this article, we are looking for an answer to this question, from the point of view of jurisprudence, is there a requirement of ijtihad in arbitration, like the judgment of installation, or not?

Since examining this requires determining the exact nature of consolidation and arbitration; In this article, first of all, in terms of nature, among the two theories of delegation and consolidative judgment, the judicial nature of arbitration is considered correct, and based on the common nature, the overlapping of the institution of "arbitration" in law with the institution of "consolidative judgment" in jurisprudence is deduced from jurisprudential evidence, and then, while criticizing and Examining the various theories proposed in relation to the requirement of ijtihad in the arbitrator,

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arbitration
  • consolidation
  • ijtihad
  • wisdom
  • judge