نقد دیدگاه شیخ انصاری در مورد غرر شخصی و نوعی در باب شرط بودن علم به عوضین در بیع

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی و استادیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی

چکیده

یکی از قواعد مربوط به معاملات‌ قاعدة‌ فقهی، «نفی‌ بیع‌ غرری» یا «نفی‌ غرر» است. این قاعده در ابواب مختلفی از جمله در باب بیع به کار می‌رود. مرحوم شیخ انصاری در بحث شرط بودن علم به عوضین در باب بیع در اشیای مکیل و موزون فرموده است یکی از دلایل شرط بودن علم به عوضین حدیث نهی از بیع غرری است و از اخبار باب کیل و وزن استفاده می‌شود که مقصود از غرر در اینجا غرر نوعی است. اما در بحث خرید و فروش پارچه، گوسفند و زمین با مشاهده، ملاک غرر شخصی است، چون در این موارد روایتی بر لزوم اندازه‌گیری وارد نشده است. به نظر می‌رسد، فرمایش ایشان در هر دو مورد قابل مناقشه است. از این رو، این در نوشتار با بررسی توصیفی و تحلیلی روایات باب مکیلات و موزونات و نسبت آنها با حدیث نفی غرر این برداشت ایشان مورد نقد قرار گرفته است و این نتیجه را به دست آمده است که در همه جا غرر، همانند قاعده لاضرر، غرر شخصی است، نه نوعی. در نتیجه، اثر غرر شخصی با اثر غرر نوعی متفاوت خواهد بود. این تفاوت اثر نقش مهمی در حکم بیع‌ها و معاملات مجهول خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

نقد دیدگاه شیخ انصاری در مورد غرر شخصی و نوعی در باب شرط بودن علم به عوضین در بیع

نویسنده [English]

  • R K
چکیده [English]

یکی از قواعد مربوط به معاملات‌ قاعدة‌ فقهی، «نفی‌ بیع‌ غرری» یا «نفی‌ غرر» است. این قاعده در ابواب مختلفی از جمله در باب بیع به کار می‌رود. مرحوم شیخ انصاری در بحث شرط بودن علم به عوضین در باب بیع در اشیای مکیل و موزون فرموده است یکی از دلایل شرط بودن علم به عوضین حدیث نهی از بیع غرری است و از اخبار باب کیل و وزن استفاده می‌شود که مقصود از غرر در اینجا غرر نوعی است. اما در بحث خرید و فروش پارچه، گوسفند و زمین با مشاهده، ملاک غرر شخصی است، چون در این موارد روایتی بر لزوم اندازه‌گیری وارد نشده است. به نظر می‌رسد، فرمایش ایشان در هر دو مورد قابل مناقشه است. از این رو، این در نوشتار با بررسی توصیفی و تحلیلی روایات باب مکیلات و موزونات و نسبت آنها با حدیث نفی غرر این برداشت ایشان مورد نقد قرار گرفته است و این نتیجه را به دست آمده است که در همه جا غرر، همانند قاعده لاضرر، غرر شخصی است، نه نوعی. در نتیجه، اثر غرر شخصی با اثر غرر نوعی متفاوت خواهد بود. این تفاوت اثر نقش مهمی در حکم بیع‌ها و معاملات مجهول خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها [English]

  • علم به عوضین؛ غرر شخصی
  • غرر نوعی؛ شیخ انصاری؛ نقد