مهر شناور در آینه فقه امامیه و حقوق ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه الهیات دانشگاه گنبد کاووس

2 استادیار دانشگاه گنبد کاووس

3 استادیار گروه حقوق دانشگاه بیرجند

چکیده

مهر شناور نوعی از مهر است که به‌طور دقیق در متن عقد معلوم نشده، اما سازوکار محاسبه آن مشخص گردیده است. در این فرض، طرفین مهر را مفتوح قرار می‌دهند تا با توجه به عرف روز یا نظر یکی از طرفین یا ثالث داور معین شود. حال این سٶال به ذهن می‌آید که آیا عقد نکاحی که مهر آن نامعین و در ظرف زمان شناور است، صحیح می‌باشد یا خیر؟ براین‌اساس، نگارندگان ضمن تحلیل نظرهای گوناگون، بحث یادشده را از دیدگاه فقه امامیه و حقوق ایران بررسی و مورد مداقّه دقیق علمی قرار داده‌اند. روش تحقیق مقاله حاضر، تحلیلی توصیفی است. اطلاعات تحقیق نیز به‌صورت کتابخانه‌ای جمع‌آوری شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که علم اجمالی برای رفع ابهام از مهر کافی است و نیازی به علم تفصیلی وجود ندارد. بنابراین ضرورت ندارد مهر در زمان انعقاد عقد نکاح معین باشد، بلکه کافی است در آینده بتوان آن را تعیین نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Undetermined Ṣidāq in the Mirror of Jaʿfarī Jurisprudence and Iranian Legal Code

نویسندگان [English]

  • Ibrahim javanmard Farkhani 1
  • Hamid Miri 2
  • Sayyed mohammad razavi 3
1 Assistant professor, Dept. of Theology, Gonbad Kavous University
2 Assistant professor, Gonbad Kavous University
3 Assistant professor, Dept. of Law, University of Birjand
چکیده [English]

Floating dowry is a type of dowry that is not specified in the text of the contract, but its calculation mechanism is specified. In this case, the parties open the dowry to be appointed according to the custom of the day or the opinion of one of the parties or a third arbitrator. Now the question comes to mind whether a marriage whose dowry is indefinite and floats in time is valid or not? Accordingly, the authors, while analyzing various views, have studied the above-mentioned discussion from the perspective of Imami jurisprudence and Iranian law and have studied it scientifically. The method of this paper is to analyze-description. The research data was collected by using the library. Research findings it shows that concise knowledge is sufficient to remove the ambiguity of the dowry and there is no need for detailed knowledge. Therefore, it is not necessary for the dowry to be specific at the time of marriage, but it is enough to be able to determine it in the future.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mahr (Arabic: مَهر
  • Bride price)
  • Undetermined (Undecided or pending)
  • Aleatory
  • Nikāḥ al-mutʿah (Temporary marriage)
  • Brief knowledge (Arabic: العلم الإجمالی
  • General knowledge)

مراجع

  1. ابن‌برّاج طرابلسی، قاضی عبدالعزیز بن نحریر، المهذّب، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1406ق.
  2. ابن‌حمزه طوسی، محمد بن علی، الوسیلة الی نیل الفضیله، قم، کتابخانۀ آیةاللّٰه مرعشی نجفی، 1408ق.
  3. ابن‌فهد حلّی، جمال‌الدین احمد بن محمد اسدی، المهذّب البارع فی شرح المختصر النافع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407ق.
  4. امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، تهران، اسلامیه، بی‌تا.
  5. انصاری، مرتضی بن محمدامین، کتاب النکاح، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415ق.
  6. بحرانی، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهره، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1405ق.
  7. ترحینی عاملی، سیدمحمدحسن، الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیه، چاپ چهارم، قم، دار الفقه، 1427ق.
  8. جبعی عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیه، 1413ق.
  9. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، حقوق خانواده، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1368ش.
  10. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مجموعه محشی قانون مدنی (علمی ـ تطبیقی ـ تاریخی)، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1399ش.
  11. جوادی آملی، عبداللّٰه، تسنیم: تفسیر قرآن کریم، تحقیق حسین اشرفی و عباس رحیمیان، قم، اسراء، 1389ش.
  12. حرّ عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1409ق.
  13. حسینی سیستانی، سیدعلی، منهاج الصالحین، قم، دفتر آیةاللّٰه سیستانی، 1417ق.
  14. حسینی مراغی، سید میرعبدالفتاح بن علی، العناوین الفقهیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق.
  15. خوانساری، سیداحمد بن یوسف، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، چاپ دوم، قم، اسماعیلیان، 1405ق.
  16. خویی، سیدمحمدتقی، الشروط او الالتزامات التبعیة فی العقود، بیروت، دار المٶرخ العربی، 1414ق.
  17. سبحانی، جعفر، نظام النکاح فی الشریعة الاسلامیة الغراء، قم، مٶسسة الامام الصادق‰، 1416ق.
  18. شبیری زنجانی، سیدموسی، کتاب نکاح، قم، رای‌پرداز، 1419ق.
  19. شهیدی، مهدی، تشکیل قراردادها و تعهدات، تهران، حقوق‌دان، 1377ش.
  20. شیروی، عبدالحسین، حقوق خانواده (ازدواج، طلاق و فرزندان)، تهران، سمت، 1395ش.
  21. صفایی، سیدحسین، «نگاهی دیگر به ضابطه کفایت علم اجمالی در "مورد معامله": تفسیر ماده 216 قانون مدنی بر مبنای قاعده غرر»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره 59، پاییز 1391ش.
  22. صفایی، سیدحسین، و اسداللّٰه امامی، مختصر حقوق خانواده، تهران، میزان، 1398ش.
  23. طباطبایی حائری، سیدعلی بن سیدمحمدعلی، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1418ق.
  24. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، نجف اشرف، المکتب الامین، بی‌تا.
  25. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران، المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریه، 1387ق.
  26. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، کتاب الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407ق.
  27. فخرالدین رازی، ابوعبداللّٰه محمد بن عمر، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1990 م.
  28. کاتوزیان، ناصر، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران، میزان، 1381ش.
  29. کاتوزیان، ناصر، قواعد عمومی قراردادها (جلد دوم: انعقاد و اعتبار قرارداد ـ نظریه بطلان و عدم نفوذ)، تهران، شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا، 1376ش.
  30. کاشف‌الغطاء، حسن بن جعفر بن خضر، انوار الفقاهة ـ کتاب النکاح، نجف اشرف، مٶسسة کاشف‌الغطاء، 1422ق.
  31. کرکی عاملی (محقق ثانی)، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1414ق.
  32. محقق حلّی، ابوالقاسم نجم‌الدین جعفر بن حسن، الرسائل التسع، قم، کتابخانه آیةاللّٰه مرعشی نجفی، 1413ق.
  33. محقق حلّی، ابوالقاسم نجم‌الدین جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، اسماعیلیان، 1408ق.
  34. محقق داماد، سیدمصطفی، بررسی فقهی حقوق خانواده ـ نکاح و انحلال آن، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، 1385ش.
  35. محقق سبزواری، محمدباقر بن محمدمٶمن، کفایة الفقه المشتهر بکفایة الاحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1423ق.
  36. مدرسی یزدی، سیدعباس، نموذج فی الفقه الجعفری، قم، کتاب‌فروشی داوری، 1410ق.
  37. مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1403ق.
  38. مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، قم، مدرسه امام علی بن ابی‌طالب‰، 1424ق.
  39. موسوی خویی، سیدابوالقاسم، مصباح الفقاهه، قم، مکتبة الداوری، بی‌تا.
  40. موسوی سبزواری، سیدعبدالاعلی، مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، چاپ چهارم، قم، المنار، 1413ق.
  41. میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن، جامع الشتات فی اجوبه السٶالات، تهران، کیهان، 1413ق.
  42. نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چاپ هفتم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1404ق.
  43. نراقی، مولی احمد بن محمدمهدی، عوائد الایام فی بیان قواعد الاحکام و مهمات مسائل الحلال و الحرام، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1417ق.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار