بررسی مصداقیّت مصرف اکثر اموال در امور خیریّه، برای سفاهت عارضی با نگاهی بر فقه امامیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

2 دانشیار گروه حقوق، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

3 استادیار گروه حقوق، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

چکیده

مصرف تمام یا اکثر اموال در امور خیریه که توسط بعضی از افراد انجام می‌شود، یکی از موضوعاتی است که به دلیل غیر متعارف بودن این کار، در خصوص الحاق آن به موضوع سفاهت عارضی، نظرات مختلفی وجود دارد. بعضی از فقها به استناد اطلاق آیات و روایات زیادی که در آن‌ها امر به انفاق شده است، این کار را یک عمل سفیهانه نمی‌دانند؛ ولی بعضی دیگر با استناد به آیات و روایاتی که در آن‌ها به صورت مطلق از اسراف نهی شده است، ولو در امور خیریه، این کار را اسراف و تبذیر دانسته و قائل به سفاهت عامل آن می‌باشند و بعضی دیگر در جمع بین این دو نظریه، بحث را به سوی شخص انفاق‌کننده برده و ملاک در صدق و عدم صدق سفاهت بر این عمل را مقدار شناخت و توکل شخص به خداوند دانسته‌اند که در صورت عدم وجود این صفت، کار او را یک عمل سفیهانه می‌دانند.
در این تحقیق ضمن ارائه بیان جامعی از هر نظریه، به تحلیل و بررسی ادله اقوال پرداخته شده و در نهایت با پذیرفتن نقش عرف در این مسئله و بررسی صورت‌های مختلف این عمل و سفیهانه دانستن بعضی از حالات و عدم آن، می‌توان گفت که اگر عنصر تکرار در این کار نباشد، نمی‌توان کاشفیت این عمل را از سفاهت شخص انفاق‌کننده ادعا کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Studying the Exemplification of the Consumption of the Majority of Properties in Charities for the Adventitious Prodigality with a Look to Imamayeh Fiqh

نویسندگان [English]

  • Hussain Yousefifar 1
  • Hussein Ahmari 2
  • Ali Vaez Tabasi 3
1 A PhD student in Jurisprudence & the Basics of Islamic Law
2 Associate professor at Islamic Azad University of Mashhad
3 Assistant professor at Islamic Azad University of Mashhad
چکیده [English]

The consumption of all or majority of properties in charities by some people is of the issues that there are different opinions about inserting it to the adventitious prodigality for being unusual act. Some Islamic jurists with adducing to the absoluteness of the holy Quran verses and many Islamic traditions which they have ordered to donate do not believe that it is an act of a prodigal (Arabic: سفیه safih) and some other jurists with adducing to the Quran verses and Islamic traditions which absolutely forbid extravagance even in charities think that it is extravagance and wastefulness and believe the prodigality of its performer (agent; doer). Some others for combining these two theories guide the discussion to the almsgiver (donor) and believe that the criterion for knowing the rightness (truthfulness) and untruthfulness of prodigality for this act is the amount of his knowledge and trust in God. In the circumstance of the absence of this feature his act is prodigal. Meanwhile presenting a comprehensive explanation of each theory this research has examined and studied the evidences of these opinions and finally with accepting the role of custom in this issue and studying the different aspects of this act and counting some of these states a prodigal act and some others not being prodigal, it can be said that if there is not the factor of the repetition the indication (revealer) of this act cannot denote the prodigality of almsgiver.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prodigality
  • The adventitious prodigality
  • The consumption of properties in charities

مراجع

1. ابن اثیر جزری، مجدالدین ابوالسعادات مبارک بن ابی‌الکرم محمد بن محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، قم، اسماعیلیان، بی‌تا.
2. ابن شهر آشوب سروی مازندرانی، ابوجعفر رشیدالدین محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب‰ ، قم، علامه، 1379 ق.
3. ابن فارس، ابوالحسین احمد، معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1404 ق.
4. ابن منظور افریقی مصری، ابوالفضل جمال‌الدین محمد بن مکرم، لسان العرب، تحقیق جمال‌الدین میردامادی، چاپ سوم، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، 1414 ق.
5. اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1403 ق.
6. بحرانی، حسین بن محمد، الانوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع (للفیض)، قم، مجمع البحوث العلمیه، بی‌تا.
7. بحرانی، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهره، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1405 ق.
8. جمال‌الدین حلّی، احمد بن محمد بن فهد اسدی، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407 ق.
9. جوادی آملی، عبداللّٰه، تسنیم تفسیر قرآن کریم، قم، اسراء، 1387 ش.
10.جوهری، اسماعیل بن حمّاد، الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربیه، بیروت، دار العلم للملایین، 1410 ق.
11.حسینی عاملی، سیدجواد بن محمد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1419 ق.
12.زمخشری، جاراللّٰه محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، چاپ سوم، بیروت، دار الکتاب العربی، 1407 ق.
13.صدر، سیدمحمد، ما وراء الفقه، بیروت، دار الاضواء للطباعة و النشر و التوزیع، 1420 ق.
14.صدوق، محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، من لایحضره الفقیه، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
15.صیمری بحرانی، مفلح بن حسن (حسین)، غایة المرام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت، دار الهادی، 1420 ق.
16.طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، کتاب الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407 ق.
17.عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مٶسسة المعارف الاسلامیه، 1413 ق.
18.عاملی جزینی (شهید اول)، محمد بن جمال‌الدین مکی، غایة المراد فی شرح نکت الارشاد، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1414 ق.
19.علامه حلی، ابومنصور جمال‌الدین حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، تحریر الاحکام الشرعیة علی مذهب الامامیه، قم، مؤسسه امام صادق‰ ، 1420 ق.
20.همو، تذکرة الفقهاء، قم، مٶسسه آل البیتŒ ، 1414 ق.
21.همو، قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
22.فیومی مقری، احمد بن محمد بن علی، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم، دار الرضی، بی‌تا.
23.قطّان حلّی، شمس‌الدین محمد بن شجاع، معالم الدین فی فقه آل یاسین، قم، مؤسسه امام صادق‰ ، 1424 ق.
24.کاظمی، جواد بن سعد، مسالک الافهام الی آیات الاحکام، تهران، کتاب‌فروشی مرتضوی، 1389 ش.
25.کریمی، زهرا، «بررسی میزان تأثیر اختلالات روانی بر اعمال حقوقی مالی»، فصلنامه حقوق پزشکی، دوره نهم، شماره 35، زمستان 1394 ش.
26.کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، الکافی، قم، دار الحدیث للطباعة و النشر، 1429 ق.
27.مجاهد طباطبایی حائری، سیدمحمد بن علی، کتاب المناهل، قم، مٶسسه آل البیتŒ ، بی‌تا.
28.محقق حلّی، ابوالقاسم نجم‌الدین جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ دوم، قم، اسماعیلیان، 1408 ق.
29.محقق سبزواری، محمدباقر بن محمدمٶمن، کفایة الاحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1423 ق.
30.مغنیه، محمدجواد، فقه الامام الصادق‰ ، چاپ دوم، قم، انصاریان، بی‌تا.
31.میرفاطمی، سیدابراهیم، «بررسی امکان صدور حکم حجر معتاد به درخواست ذی‌نفع یا دادستان»، فصلنامه گفتمان حقوقی، شماره 8 ـ 9، بهار و تابستان 1384 ش.
32.نجفی کاشف‌الغطاء، محمدحسین بن علی بن محمدرضا، تحریر المجله، نجف اشرف، المکتبة المرتضویه، 1359 ق.
33.نراقی، احمد بن محمدمهدی، عوائد الایام فی بیان قواعد الاحکام و مهمات مسائل الحلال و الحرام، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1417 ق.
34.نوری طبرسی، میرزاحسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1408 ق.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار