بررسی فقهی ماهیت قرارداد اشتراک تلفن ثابت پس پرداخت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری الهیات دانشگاه مازندران

2 استاد دانشگاه مازندران

3 استادیار دانشگاه مازندران

چکیده

قرارداد اشتراک تلفن، مهم‌ترین قرارداد بین مشترک و شرکت‌های مخابراتی در راستای دریافت خدمات ارتباطی می‌باشد که امروزه نقش مهمی در زندگی بشر دارد.
در این پژوهش که به روش تحلیلی ـ توصیفی نگاشته شده است، ماهیت قدیمی‌ترین و در عین حال مهم‌ترین و رایج‌ترین قرارداد مشتریان با مخابرات، یعنی قرارداد اشتراک تلفن ثابت پس‌پرداخت مورد بررسی قرار می‌گیرد. بر این اساس با تحلیل مفاد این قرارداد، نحوه ارتباط مشتری با مخابرات و تخصیص تجهیزات مخابراتی به آن و نحوه محاسبه هزینه‌های مترتب بر این قرارداد، نظراتی که قرارداد اشتراک را منحصراً عقد اجاره یا بیع می‌دانند، مورد بررسی و چالش واقع شده و نظریه عقد مرکب در تبیین ماهیت این قرارداد مورد پذیرش قرار گرفته است. در تبیین کیفیت و ماهیت عقد مرکب نیز ضمن پذیرش قول روایی بیع حقوق و منافع و طرح مسئله عدم کفایت علم اجمالی به عوضین برای رفع شبهه غرر در بیع منافع، برای حل مشکل ابهام در عوضین در بخش هزینه‌های غیر ثابت این قرارداد (مندرج در قبوض ادواری)، عنوان عقد صلح، پیشنهاد و مورد پذیرش قرار می‌گیرد. نهایتاً نظریه مختار این پژوهش برای ماهیت قرارداد اشتراک تلفن پس‌پرداخت، عقدی مرکب از بیع حق اشتراک، بیع حق اتصالِ مستمر و صلح بر منافع می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Jurisprudential Study of the Nature of the Postpaid Landline Phone Subscription Contract

نویسندگان [English]

  • Muhammad Ghanbarzadeh 1
  • Ali Akbar Izadifard 2
  • Saeed Ebrahimi 3
1 A PhD student in Islamic Theology
2 Full professor at University of Mazandaran
3 Asistant professor at University of Mazandaran
چکیده [English]

The phone subscription agreement is one of the most important contracts  between the subscriber (customer) and telecommunication companies to receive the communication services that has a vital role in human life today. This paper which has been provided with analytic-descriptive, the nature of the oldest meanwhile the most important and current subscriber agreement with telecommunication means the postpaid phone subscription agreement has been examined. Based on this with analyzing the purport of this contract, it has been challenged the way of the relationship between the subscriber and telecommunication and customizing the telecommunication equipment (instruments) to it and how calculating the expenses relating to this contract, the opinions which think that the subscription agreement is inclusively leasing (Arabic:اجاره ijarah) and sale (Arabic: بیع bay') contract and it is accepted the opinion of the composite (compound) contract for determining the nature of this contract. Also for the clarification of the quality and nature of the compound contract, meanwhile accepting the Islamic traditional report about the sale of rights and interests (benefits) and stating that the inadequacy (lack) of the uncertain (brief) knowledge to the consideration for avoidance of the doubt of gharar (Arabic: غرر meaning risky transaction) in the sale of the benefits, for the solution of the doubt in the consideration in the section of the inconstant (variable) expenses of in this contract (printed in periodic bills), the title of sulh (meaning: settlement and resolution) contract is suggested and accepted. Lastly, the acceptable opinion of this research for the nature of the postpaid phone subscription agreement is a contract composed of the sale of subscription fee, the sale of the constant contact and the settlement (sulh) on interests (benefits).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Phone subscription
  • Contract (agreement)
  • Subscription fee
  • Telecommunication
  • Communication
  • Sale
  • Leasing
1. ارسطا، محمدجواد، «تحلیل ماده 501 و 515 قانون مدنی (اجاره بدون مدّت)»، فصلنامه حقوق اسلامی، دوره اول، شماره 2، پاییز 1383 ش.
2. امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، تهران، اسلامیه، بی‌تا.
3. امیری قائم‌مقامی، عبدالمجید، «اجاره اشیاء»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، دوره هفتم، شماره پیاپی 1000144، پاییز 1350 ش.
4. انصاری، مرتضی بن محمدامین، کتاب المکاسب، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415 ق.
5. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، چاپ هفتم، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1395 ش.
6. جواهری، حسن، بحوث فی الفقه المعاصر، بیروت، دار الذخائر، بی‌تا.
7. حرّ عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1409 ق.
8. حسینی حائری، سیدکاظم، فقه العقود، چاپ دوم، قم، مجمع اندیشه اسلامی، 1423 ق.
9. حسینی روحانی، سیدمحمدصادق، المسائل المستحدثه، چاپ چهارم، قم، دار الکتاب، 1414 ق.
10.همو، فقه الصادق‰ ، قم، دار الکتاب، 1412 ق.
11.خورسندیان، محمدعلی، و قادر شنیور، «ماهیت عقد مرکب در فقه و حقوق موضوعه»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال سوم، شماره 4، بهار و تابستان 1390 ش.
12.داراب‌پور، مهراب، «ثمن شناور»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره‌های 21ـ22، زمستان 1376 تا تابستان 1377 ش.
13.زحیلی، وهبة بن مصطفی، الفقه الاسلامی و ادلته، چاپ سوم، دمشق، دار الفکر، 1409 ق.
14.سبحانی تبریزی، جعفر، مصادر الفقه الاسلامی و منابعه، بیروت، دار الاضواء، 1419 ق.
15.سنهوری، عبدالرزاق احمد، الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید، چاپ سوم، بیروت، منشورات الحلبی الحقوقیه، 2009 م.
16.الشریف، محمدمهدی، محمد منصوری، و سیدمحمدصادق طباطبایی، «واکاوی حقیقت عقد صلح و معیارهای توصیف عقود معین به صلح»، فصلنامه مطالعات حقوقی، دوره دهم، شماره 4، زمستان 1397 ش.
17.الشریف، محمدمهدی، و نصراللّٰه جعفری خسروآبادی، «چالش‌های نظری بیع حق»، فصلنامه مطالعات حقوقی، دوره هفتم، شماره 2، تابستان 1394 ش.
18.طباطبایی حکیم، سیدمحسن، نهج الفقاهه، قم، 22 بهمن، بی‌تا.
19.طباطبایی قمی، سیدتقی، الغایة القصوی فی التعلیق علی العروة الوثقی ـ کتاب الاجاره، قم، محلاتی، 1423 ق.
20.طباطبایی کربلایی، سیدعلی بن محمدعلی، ریاض المسائل فی تحقیق احکام بالدلائل، قم، مؤسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1418 ق.
21.طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم بن عبدالعظیم، العروة الوثقی (المحشّی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1419 ق.
22.همو، حاشیة المکاسب، چاپ دوم، قم، اسماعیلیان، 1421 ق.
23.همو، سؤال و جواب، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، 1415 ق.
24.طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، چاپ سوم، تهران، المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریه، 1387 ق.
25.عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه، قم، کتاب‌فروشی داوری، 1410 ق.
26.عاملی جزینی (شهید اول)، محمد بن جمال‌الدین مکی، الدروس الشرعیة فی فقه الامامیه، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417 ق.
27.علامه حلّی، ابومنصور جمال‌الدین حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، تذکرة الفقهاء، قم، مٶسسة آل البیتŒ ، 1414 ق.
28.همو، قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق. (الف)
29.همو، مختلف الشیعة فی احکام الشریعه، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق. (ب)
30.علی‌آبادی، علی، ایجاد و اسقاط تعهدات ناشی از عقد در حقوق اسلامی، چاپ هفتم، تهران، دانش‌پذیر، 1392 ش.
31.علیدوست، ابوالقاسم، فقه و عرف، چاپ چهارم، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1388 ش.
32.غروی نائینی، محمدحسین، المکاسب و البیع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
33.فیومی مقری، احمد بن محمد بن علی، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم، دار الرضی، بی‌تا.
34.کرکی عاملی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، چاپ دوم، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1414 ق.
35.محقق حلّی، ابوالقاسم نجم‌الدین جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ دوم، قم، اسماعیلیان، 1408 ق.
36.مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1403 ق.
37.مکارم شیرازی، ناصر، انوار الفقاهة ـ کتاب البیع، قم، مدرسه امام امیرالمٶمنین‰ ، 1425 ق.
38.موسوی بجنوردی، سیدحسن بن آقابزرگ، القواعد الفقهیه، قم، الهادی، 1419 ق.
39.موسوی بجنوردی، سیدمحمد، و محمدرضا شیرازی، «ابهام و لزوم رفع آن از مورد معامله»، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دوره چهارم، شماره 13، پاییز 1387 ش.
40.موسوی خمینی، سیدروح‌اللّٰه، تحریر الوسیله، قم، دار العلم، بی‌تا.
41.همو، کتاب البیع، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1421 ق.
42.موسوی خویی، سیدابوالقاسم، مصباح الفقاهه، تقریر محمدعلی توحیدی تبریزی، بیروت، دار الهادی، 1412 ق.
43.موسوی سبزواری، سیدعبدالاعلی، مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، چاپ چهارم، قم، المنار، 1413 ق.
44.موسوی گلپایگانی، سیدمحمدرضا، بلغة الطالب فی التعلیق علی بیع المکاسب، قم، چاپخانه خیام، 1399 ق.
45.نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چاپ هفتم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1404 ق.
46.نجفی خوانساری، موسی بن محمد، منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، تقریرات بحث محمدحسین غروی نائینی، تهران، المکتبة المحمدیه، 1373 ق.
47.نجفی کاشف‌الغطاء، محمدحسین بن محمدرضا، تحریر المجله، نجف اشرف، المکتبة المرتضویه، 1359 ق.
48.نعمت‌اللهی، اسماعیل، موضوع عقد و مورد معامله با تأکید بر عقد صلح، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1393 ش.
49.هاشمی شاهرودی، سیدمحمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیتŒ ، قم، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیتŒ ، 1426 ق.