تاثیراعمال تحریم توسط کشور های طرف موافقت نامه برجام دراجرای قراردادهای بالادستی بین المللی نفتی از دیدگاه نظام حقوقی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، گروه حقوق، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران

2 دانشیار و عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

3 استادیار گروه حقوق، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

4 استادیار گروه حقوق، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران

چکیده

نقض موافقت‌نامه برجام در اثر خروج و یا ادعای نقض آن و در نتیجه اعمال مجدد تحریم‌ها، آیا منجر به معافیت یا تعلیق قراردادهای صنعت نفت در حوزه بالادستی می‌شود؟ اینکه اعمال تحریم از مصادیق قوه قاهره و یا دشواری اجرای قرارداد محسوب شود، موضوعی مورد اختلاف است. شرط اساسی وقوع قوه قاهره، قابل پیش‌بینی بودن حادثه و غیر قابل کنترل بودن است. مطابق با مفاد بندهای 14 و 15 قطعنامه 2231 شورای امنیت، تحریم‌های اعمال‌شده نسبت به قراردادهایی مؤثر است که بعد از تاریخ تحریم منعقد شده باشد. صرف وقوع تحریم نمی‌تواند منجر به وقوع قوه قاهره گردد؛ زیرا چنانچه تحریم قابل پیش‌بینی باشد، از مصادیق قوه قاهره نمی‌باشد. در این صورت ممکن است گفته شود که تحریم از مصادیق دشواری اجرای قرارداد تلقی شود. در مواد 227 و 229 تعذر اجرای قرارداد مورد اشاره قرار گرفته و در حقوق ایران پذیرفته شده است. لکن آنچه که در مواد 227 و 229 قانون مدنی بیان شده است، صرفاً ناظر بر تعذر اجرای قرارداد در نتیجه تلف شدن مادی موضوع تعهد است که به سبب قوه قاهره حادث می‌شود که در قراردادهای نفتی، تلف مادی محقق نشده است؛ زیرا این نوع از قراردادهای نفتی مستمر است. به همین دلیل در اصلاحیه اخیر تحت عنوان «مقررات ناظر بر انعقاد و اجرای قراردادهای نفتی» صراحتاً بیان شده که در هنگام تنظیم قرارداد باید بندهای 14 و 15 قطعنامه 2231 رعایت شود. این موضوع دلالت بر این دارد که تحریم دیگر به عنوان یکی از مصادیق قوه قاهره در قراردادهای بالادستی صنعت نفت تلقی نخواهد شد. بنابراین مقتضی است تحریم از مصادیق دشواری اجرای قرارداد تلقی گردد که منجر به تعدیل قرارداد خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Impact of Implementing Sanction by the Party of the Six Countries (5+1) in the Joint Comprehensive Plan of Action in Exercising the International Upstream Oil Agreements from the Point of the View of Iran’s Legal System

نویسندگان [English]

  • Farhad Rohani 1
  • Sayyed Nasrollah Ebrahimi 2
  • Mojtaba Zahedian 3
  • Sayyed Mohsen Husseini Pouya 4
1 A PhD student in Private Law
2 Associate professor at University of Tehran
3 Assistant professor at Islamic Azad University of Mashhad
4 Assistant professor at Islamic Azad University of Neyshābūr
چکیده [English]

Does the violation of the Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA) because of withdrawing or claiming of violation and subsequently to implement sanctions again cause to the exemption or suspension of oil industry in upstream area? It is a disputable subject that if the exercising of sanctions are instances of force majeure or it is counted of the difficulty of practicing the agreement. The main provision for occurring the force majeure is to be the happening foreseeable and to be uncontrollable. Pursuant to the content of the paragraph 14 and 15 of 2231 resolution of the UN Security Council, the applied sanction is effective to the contracts signed after the date of sanction. The occurrence of sanction cannot merely result the happening of force majeure because if the sanction is predictable, it cannot be of the instances of the force majeure. In this circumstance it can be said that the sanction can be considered of instances of the difficulty of the implementation of the agreement. In Articles 227 and 229 frustrations of contract has been mentioned and in the law of Iran it is accepted. But what has been stated under Articles 227 and 229 merely observing frustration of contract (refers to a particular way in which contractual obligations can be discharged) subsequently it will be the material damage of the subject of responsibility which the force majeure makes it occur which in the oil contract the material damage has not happened because this kind of the oil contracts is ongoing. For this reason in the recent amendment (the regulations observing the conclusion and performance of oil agreements) it has been explicitly stated that it should be observed the paragraphs 14 and 15 of 2231 resolution in the situation of drawing up agreement (contract) this subject indicates that it is not any more considered as one of instances of force majeure in the upstream oil agreements .Therefore, it is necessary to observe sanction as of instances of difficulty to perform the agreements that it leads to regulate the agreement.

کلیدواژه‌ها [English]

  • International upstream oil agreements
  • Force majeure
  • The difficulty of practicing the agreement

مراجع

1. آمدی، سیف‌الدین ابوالحسن علی بن ابی‌علی بن محمد، الاحکام فی اصول الاحکام، قاهره، بی‌نا، 1387 ق.
2. ابراهیمی، سیدنصراللّٰه، و شادی اویارحسین، «آثار تحریم بر اجرای قراردادهای بازرگانی بین‌المللی از منظر فورس‌ماژور»، دانش حقوق مدنی، سال اول، شماره 2، پاییز و زمستان 1391 ش.
3. ابراهیمی، سیدنصراللّٰه، و فرخ جواندل جانانلو، «مدیریت تفسلی ریسک در تنظیم قراردادهای بین‌المللی نفت»، مطالعات حقوق انرژی، دوره اول، شماره 1، بهار و تابستان 1394 ش.
4. ارغوانی پیرسلامی، فریبرز، «برجام به مثابه توافق بین‌المللی: کاوشی در ماهیت و ضمانت اجرا»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال دوازدهم، شماره 4 (پیاپی 48)، پاییز 1396 ش.
5. بامری، مسلم، «برجام و تأثیر آن بر مناسبات اقتصادی ج. ا. ایران»، پژوهش ملل، دوره سوم، شماره 30، خرداد 1397 ش.
6. توسلی نائینی، منوچهر، «بر هم خوردن تعادل اقتصادی قرارداد و پیش‌بینی شرط هاردشیپ در قراردادهای بین‌المللی»، دانش حقوق مدنی، سال پنجم، شماره 1 (پیاپی 9)، بهار و تابستان 1395 ش.
7. جعفری، علی، و مجید تلخابی، «بررسی تطبیقی تعذر اجرای قرارداد در فقه و حقوق ایران و حقوق انگلیس»، ماهنامه معرفت، سال نوزدهم، شماره 1 (پیاپی 148)، فروردین 1389 ش.
8. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، حقوق تعهدات، تهران، دانشگاه تهران، 1363 ش.
9. جعفری ملایر، زهرا، بررسی فقهی و حقوقی نقش تحریم‌ها بر حوزه تجارت بین‌المللی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد فقه و حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، 1395 ش.
10.حاتمی، علی‌اصغر، بررسی تطبیقی فورس‌ماژور، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشکده علوم انسانی، پاییز 1387 ش.
11.حسینی مراغی، سید میرعبدالفتاح بن علی، عناوین الضمان؛ اسباب و مسقطات، ترجمه محمدجواد شریعت باقری، تهران، میزان، 1385 ش.
12.دلخوش، علیرضا، «برجام و پسابرجام از دیدگاه حقوق بین‌الملل»، سیاست خارجی، سال سی و یکم، شماره 1 (پیاپی 121)، بهار 1396 ش.
13.ذوقی، ایرج، مسائل سیاسی اقتصادی نفت ایران، چاپ پنجم، تهران، پاژنگ، 1378 ش.
14.راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق صفوان عدنان داوودی، بیروت ـ دمشق، دار العلم ـ الدار الشامیه، 1412 ق.
15.سجادی، سیدجعفر، فرهنگ معارف اسلامی، تهران، امیرکبیر، 1357 ش.
16.سنهوری، عبدالرزاق احمد، مصادر الحق فی الفقه الاسلامی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
17.صادقی زیازی، حاتم، و افسانه بقایی برزآبادی، «آثار حقوقی تحریم‌های بین‌المللی هوشمند در چارچوب قطعنامه‌های شورای امنیت با تأکید بر تدارکات در صنعت نفت ایران»، حقوقی بین‌المللی، سال سی و دوم، شماره 53، پاییز و زمستان 1394 ش.
18.صفایی اصل، عباس‌علی، تأثیر اسباب خارجی در مسئولیت قراردادی با مطالعه تطبیقی در حقوق انگلیس، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه قم، 1377 ش.
19.صیادی، محمد، و فریدون برکشلی، «اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت تحریم‌های بین‌المللی نفتی بر بخش انرژی ایران»، معاونت پژوهشی‌های اقتصادی مرکز تحقیقات استراتژیک، شماره 155، مهر 1391 ش.
20.ضیایی، سیدیاسر، و مهدی تلبا، «تأثیر تحریم بانکی به مثابه فورس‌ماژور بر نظام حقوقی گشایش اعتبار اسنادی»، دانشنامه حقوق اقتصادی، دوره بیست و دوم (دوره جدید)، شماره 8 ، پاییز و زمستان 1394 ش.
21.ضیایی بیگدلی، محمدرضا، حقوق معاهدات بین‌المللی، چاپ دوم، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1384 ش.
22.طاهری‌فرد، علی، و هادی دیباوند، «بررسی قراردادهای نفتی ایران (IPC) در چارچوب شاخص‌های اقتصاد مقاومتی»، فصلنامه آفاق امنیت، سال نهم، شماره 31، تابستان 1395 ش.
23.طباطبایی قمی، سیدتقی، الانوار البهیة فی القواعد الفقهیه، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
24.طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم بن عبدالعظیم، سٶال و جواب، قم، علوم اسلامی، 1376 ش.
25.عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مٶسسة المعارف الاسلامیه، 1413 ق.
26.فیومی مقری، احمد بن محمد بن علی، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم، دار الرضی، بی‌تا.
27.کاتوزیان، ناصر، دوره عقود معین، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1371 ش.
28.همو، قواعد عمومی قراردادها، تهران، میزان، 1382 ش.
29.همو، قواعد عمومی قراردادها، تهران، میزان، 1385 ش.
30.کرکی عاملی (محقق ثانی)، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، چاپ دوم، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1414 ق.
31.محقق داماد، سیدمصطفی، قواعد فقه، تهران، سمت، 1374 ش.
32.مکارم شیرازی، ناصر، القواعد الفقهیه، قم، مدرسة الامام امیرالمٶمنین‰ ، 1411 ق.
33.ملاکریمی، امید، و محمود جلالی، «ماهیت ”برجام“ از منظر حقوق بین‌الملل»، مطالعات حقوق عمومی، دوره چهل و هفتم، شماره 1، بهار 1396 ش.
34.موسوی خویی، سیدابوالقاسم، مصباح الفقاهه، تقریر محمدعلی توحیدی تبریزی، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
35.نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1981 م.
36.نوری یوشانلویی، جعفر، و ابوالفضل شاهین، «نوآوری‌های حقوق قراردادهای جدید فرانسه و تطبیق آن با نظام حقوقی ایران»، پژوهش حقوق خصوصی، سال ششم، شماره 24، پاییز 1397 ش.
37.نیکبخت، حمیدرضا، «آثار قوه قاهره و انتفای قرارداد»، مجله حقوقی بین‌المللی، دوره پانزدهم، شماره 21، پاییز و زمستان 1376 ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار