تحلیل فقهی و حقوقی تسریع در اجرای حکم مدنی با تاکید بر اجرای موقت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی حقوق خصوصی،گروه حقوق، واحد نیشابور،دانشگاه آزاد اسلامی،نیشابور ، ایران اسلامی،نیشابور

2 استادیارگروه حقوق ، واحد نیشابور ، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران(نویسنده مسول)

3 استادیارگروه حقوق ، واحد نیشابور ، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران

چکیده

می‌توان گفت اجرای حکم، غایت هدف محکومٌ‌له در فرایند دادرسی است؛ اما قوانین حاکم، شرط اجرای حکم را قطعیت رأی می‌دانند و نهاد اجرای موقت حکم در حقوق موضوعه جز در مواردی خاص پیش‌بینی نگردیده است، در حالی که این نهاد سابقاً در ماده 191 قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 25/06/1318 و بر اساس خواستگاه این قانون از حقوق فرانسه توسط قانون‌گذار تجویز شده بود.
در این مقاله که به روش توصیفی و تحلیلی، ابتدا تسریع در اجرای حکم توصیف شده و سپس بر اساس اهمیت آن، اجرای موقت تحلیل گردیده است، در صدد اثبات این موضوع هستیم که اجرای موقت حکم به عنوان راهکاری مناسب در جهت احقاق حق بوده و تسریع در رسیدگی دارای سابقه فقهی است و روایاتی در فقه وجود دارند که به تسریع و عدم مماطله در مرحلۀ صدور نظر دارند که می‌توانند با وحدت ملاک، مستند تجویز اجرای موقت احکام در مواردی قرار گیرند که ضرر جبران‌ناپذیری تصور شود. این در حالی است که اصولاً در فقه، رسیدگی یک مرحله‌ای و احکام قطعی است و با بررسی مصادیق اجرای موقت در حقوق فعلی به این سٶال پاسخ می‌دهیم که با استقراء در مصادیق نمی‌توان به یک قاعده عمومی و حکم اصطیادی دست یافت. لذا حذف نهاد اجرای موقت حکم از قانون آیین دادرسی مدنی اشتباه مٶثری بوده و ضرورت تقنین مجدد آن توسط قانون‌گذار وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Jurisprudential - Legal Analysis of Speeding up in the Execution of a Civil Judgment with Emphasizing on the Provisional Execution

نویسندگان [English]

  • Amir Entezari 1
  • Rasoul Maghsoudpour 2
  • Sayyed Muhsen Husseini Pouya 3
  • Ahmad Taji 3
1 A PhD student in Private Law
2 Assistant prof. at Islamic Azad University of Neyshābūr
3 Assistant professor at Islamic Azad University of Neyshābūr
چکیده [English]

Ahmad Taji (Assistant professor at Islamic Azad University of Neyshābūr)
It should be stated that the enforcement of the order is the ultimate goal of the process of procedure but the governing rules state that the condition for enforcing judgment is the certainty of the decision or verdict and it has not been considered a system for the provisional execution in the statutory law or statute law except in specific cases. While this institute previously in the article 191 of the civil procedural law enacted 25/06/1318 and based on the origination of this law which is adopted from the law of France had been permitted by the legislature. In this paper with analytic-descriptive method, firstly speeding up in the execution of judgments has been pronounced then according to its importance, the provisional execution has been surveyed. It is going to prove that the provisional execution of judgment has been an appropriate strategy to vindicate (demonstrate) and speeding up in judicial proceedings has an Islamic jurisprudential record and there are hadiths in fiqh that indicate speeding up and not putting off in the stage of adjudication that it can be with the unity criterion a proof for the legality of the provisional execution in cases that the irrevocable damage is imagined while it is basically in fiqh, the adjudication is made within one step and the verdicts (decisions) are final (absolute) and with studying instances of the provisional execution in the present law, it is answered to this question that with induction in instances it is impossible to achieve to a common principle and an adopted (extracted) judgment. Therefore, the omission of the institution of the provisional execution of judgment from the code of civil procedure is an effective fault and there is necessary the legislature (law maker) to legislate it again.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The provisional execution
  • The final (absolute) execution
  • Speeding up in procedure
  • Urgent procedure

مراجع

1. نهج‌البلاغه.
2. ابن برّاج طرابلسی، قاضی عبدالعزیز بن نحریر، المهذب، تحقیق و تصحیح جمعی از محققان و مصححان تحت اشراف جعفر سبحانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1406 ق.
3. الماسی، نجاد علی، «شناسایی و اجرای احکام مدنی خارجی در حقوق فرانسه و حقوق انگلیس و آمریکا»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی (دانشگاه تهران)، دوره بیست و پنجم، شماره پیاپی 1161، زمستان 1369 ش.
4. بهرامی، بهرام، آیین دادرسی مدنی کاربردی، چاپ ششم، تهران ، نگاه بینه، 1383 ش.
5. جبعی عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیه، 1413 ق.
6. جمعی از مؤلفان، مجله فقه اهل بیتŒ (فارسی)، قم، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیتŒ ، 1374 ش.
7. حرّ عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1409 ق.
8. خدابخشی، عبداللّٰه، مبانی فقهی آیین دادرسی مدنی و تأثیر آن در رویه قضایی، چاپ سوم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1393 ش.
9. رشتی گیلانی نجفی، میرزا حبیب‌اللّٰه، کتاب القضاء، تحقیق سیداحمد حسینی، قم، دار القرآن الکریم، 1401 ق.
10.رودیجانی، محمدمجتبی، تفسیر جامع قانون اجرای احکام مدنی، چاپ دوم، تهران، کتاب آوا، 1396 ش.
11.زراعت، عباس، قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی ایران، تهران، خط سوم، 1383 ش.
12.طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، تحقیق سیدمحمدتقی کشفی، چاپ سوم، تهران، المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریه، 1387 ق.
13.عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی: نظام سیاسی و رهبری در اسلام، چاپ چهارم، تهران، امیرکبیر، 1377 ش.
14.فخرالمحققین حلّی، ابوطالب محمد بن حسن بن یوسف، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم، اسماعیلیان، 1387 ق.
15.قرائتی، محسن، تفسیر نور، چاپ یازدهم، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، 1383 ش.
16.قربان‌وند، محمدباقر، تفسیر قضایی و نقد قانون حمایت خانواده (مصوب 1391)، آیین دادرسی، اجرای احکام، حقوق ماهوی و آیین‌نامه اجرایی (دیدگاه قضات دادگاه‌های تجدیدنظر استان تهران)، چاپ سوم، تهران، مجد، 1395 ش.
17.کلینی رازی، ابوجعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق، الفروغ من الکافی، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407 ق.
18.متین دفتری، احمد، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، تهران، مجد، 1378 ش.
19.مجلسی دوم، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهارŒ ، بیروت، مؤسسة الطبع و النشر، 1410 ق.
20.محقق داماد یزدی، سیدمصطفی، قواعد فقه، چاپ دوازدهم، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، 1377 ش.
21.مدنی، سیدجلال‌الدین، آیین دادرسی مدنی، چاپ پنجم، تهران، پایدار، 1378 ش.
22.معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه، دفتر بررسی و تهیه و تدوین متون آموزشی، مجموعه نشست‌های قضایی دادگستری «10»؛ مسائل آیین دادرسی مدنی (2)، ویرایش دوم با تجدیدنظر و اصلاحات و اضافات، چاپ دوم، تهران، معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه، زمستان 1382 ش.
23.مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از فضلا، برگزیده تفسیر نمونه، تنظیم احمدعلی بابایی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1386 ش.
24.موسوی بجنوردی، سیدمحمد بن حسن، قواعد فقهیه، چاپ سوم، تهران، عروج، 1401 ق.
25.موسوی خمینی، سیدروح‌اللّٰه، ترجمه تحریر الوسیله، ترجمه علی اسلامی، چاپ بیست و یکم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1425 ق.
26.مهاجری، علی، دانشنامه اجرای احکام مدنی (جلد اول: قواعد عمومی)، تهران، فکرسازان، 1396 ش.
27.نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چاپ هفتم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1404 ق.
28. ALI (American Law Institute)/UNIDROIT (the International Institute for the Unification of Private Law), Principles of Transnational Civil Procedure, UNIDROIT, Cambridge University Press, 2006.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار