تحلیلی بر ادله مشروعیت دستکاری ژنتیکی مواد غذایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه الهیات دانشگاه یاسوج

چکیده

امروزه در زمینه‌های کشاورزی و دامداری به وسیله مهندسی ژنتیک، محصولات گوشتی و گیاهی جدیدی با نام تراریخته یا تراژن تولید می‌شود که با توجه به بدیع بودن آن، بررسی موضع شارع و تبیین قیود و شرایط لازم‌الرعایه در آن ضروری خواهد بود؛ به ویژه اینکه پژوهش‌های علمی، آن را مخلّ سلامت جامعه دانسته‌اند و متعاقباً وجود نظرات موافق و مخالف و نیز خلأهای قانونی در قوانین مربوطه از جهت تأمین حقوق مصرف‌کننده و تبیین ضمانت‌های اجرایی قوی و سایر موارد، آن را به یکی از عرصه‌های جدی برای بحث‌های فقهی و حقوقی تبدیل نموده است.
در این پژوهش، ضمن تحلیل ادله قائلان به مشروعیت، با نظر به امکان اجرای قاعده لاضرر در رفع احکام شرعی محتمل‌الضرر و نیز وجوب عقلی و نقلیِ احتراز از محتمل‌الضرر، زمانی که ضرر احتمالی در مقایسه با منافع حاصل، قابل اهمال نباشد، و سایر منافشات وارده بر ادله ایشان، به نظر می‌رسد در خصوص این محصولات، صرف احتمالی بودن ضرر مجوز اقدام نیست؛ زمانی که فواید مشهود و ظاهریِ گزارش‌شده، در مقابل مصلحت حفظ جان و حق بر سلامت افراد کل جامعه و حیات زیست قرار گیرد. لذا شاید بتوان تزاحمی را بین اباحۀ اقدام به این عمل و رعایت احتیاط در حفظ جان انسان‌ها برقرار نمود و به موجب قاعده «الاهمّ فالمهمّ» نیز تکلیف ملکف روشن گردد؛ همچنان که در استفتائات به عمل‌آمده، تعدادی از مراجع نیز ترک این اقدام را احوط دانسته‌اند؛ به ویژه اینکه مشاهده می‌شود نگرانی‌های حاصل از مخاطرات قطعی یا احتمالیِ گزارش‌شده، به نحو محسوسی باعث تغییر سیاست‌گذاری کشورهای توسعه‌یافته در مصرف این محصولات و عطف توجه به بازار صادرات شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Legitimacy of Genetic Manipulation of Food

نویسنده [English]

  • Fatemeh Ghodrati
Assistant professor at Yasouj University
چکیده [English]

Today, in the field of agriculture and animal husbandry, new meat and plant products called transgenic are created by genetic engineering, which due to its novelty, it will be necessary to study the position of the legislator and explain the restrictions and necessary conditions. In particular, scientific research has considered it detrimental to public health, and consequently the existence of dissenting and agreeing opinions, as well as legal gap (legal absence of required laws) in the relevant laws to ensure consumer rights and explain strong executive guarantees and other cases has made it one of the serious areas for jurisprudential and legal debates. In this study, while analyzing the arguments of those who believe in legitimacy, considering the possibility of applying rule of prohibition of detriment (rule of harm) in eliminating the expectant (possible) Shari'a rulings, as well as the rational and narrative obligation to avoid the expectant (possible) harm when the expectant (possible) harm is not negligible compared to the benefits that is motive on action and other controversies arising from their arguments, it seems that these products are not the permission for the mere possibility of loss when the obvious and apparent benefits are opposed to the expediency of preserving life and the right to health of the whole society and life. Therefore, it may be possible to establish a conflict between the permissibility (principle of permission and authorization) of taking this action and the observance of precaution in saving human lives, and according to the rule of more important instances exclude the important ones, the duty of mukallaf (obliged) should be clarified as in the questionnaires of a number of marāji (authorities, source to follow or religious reference) have considered the precaution to leave this action. In particular, it can be seen that concerns about the definite or potential risks reported have significantly changed the policy of developed countries in the consumption of these products and turned attention to the export market.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Genetic manipulation
  • Food products
  • Community health
  • Environment
  • Definite or expectant (possible) harm