مبنای مسئولیت متصدی حمل‌ونقل در حقوق داخلی و کنوانسیون سی.ام.آر (CMR) با نگرشی بر لایحۀ تجارت 1398

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی حقوق خصوصی، گروه حقوق، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران.

2 استادیار گروه حقوق، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

در کنوانسیون‌های بین‌المللی همچون سی.ام.آر (CMR)1 و قوانین داخلی مانند قانون مدنی و قانون تجارت، مبانی متفاوتی برای مسئولیت متصدی حمل‌ونقل در نظر گرفته‌اند و همین امر سبب بروز اختلافاتی شده که قانون‌گذار در لایحۀ تجارت 1398 با مشخص نمودن مبنای مسئولیت متصدی حمل به این اختلافات پایان داده است. هدف از این مقاله تعیین مبنای مسئولیت متصدی حمل‌ونقل با توجه به کنوانسیون سی.ام.آر، قانون مدنی، تجارت و لایحۀ تجارت 1398 است تا مشخص شود در صورت بروز خسارت، بار اثبات دلیل بر عهدۀ چه کسی است؟ این مقاله با روش تحلیلی-توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای نگاشته شده و نتایج آن نشان می‌دهد که مبنای مسئولیت متصدی حمل‌ونقل در لایحۀ تجارت 1398، از قواعد عمومی قراردادها نشئت گرفته و تعهد متصدی، تعهدی به نتیجه است و صرف عهدشکنی، تقصیر محسوب می‌گردد و با توجه به مادۀ 112 آن، قانون‌گذار «تعهد ایمنی» را به‌صراحت به‌عنوان یک تعهد فرعی به آن مبنا اضافه نموده است. همچنین لایحۀ 1398 در صورت تصویب، برخلاف قوانین مدنی و تجارت، برای قرارداد حمل‌ونقل ماهیت مستقلی در نظر گرفته و احکام و آثارش را بیان نموده و با وضع مادۀ 110، با نسخ ضمنی قانون مدنی، قراردادهای حمل‌‌ونقلی که به‌صورت قرارداد اجاره تنظیم می‌شوند را از شمول قانون مدنی خارج کرده و آن را تحت‌الشمول مقررات خود قرار داده و در مادۀ 111 نیز بیان داشته در صورت سکوت لایحه، مقررات معاهدات بین‌المللی مجری است، و این‌گونه به‌صراحت از قانون مدنی عبور نموده و سعی داشته به معاهدات و مقررات بین‌المللی نظر داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Basis of the Carrier’s Liability in Domestic Law and the CMR Convention: A Perspective on the 2019 Draft Commercial Law

نویسندگان [English]

  • Mahsa Nazari 1
  • Saeid Kheradmandy 2
1 PhD student in Private Law, Department of Law,Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah,Iran.
2 Assistant prof. at Department of Law,Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah,Iran.
چکیده [English]

In international conventions such as the CMR (Convention on the Contract for the International Carriage of Goods by Road) and domestic laws like the Civil Code and the Commercial Code, different foundations have been established for the liability of the carrier. This divergence has led to various disputes, which the legislator has resolved in the 2019 Draft Commercial Code by clearly specifying the basis of the carrier’s liability. The aim of this article is to determine the legal basis for the carrier’s liability with regard to the CMR Convention, the Civil Code, the Commercial Code, and the 1398 Draft Commercial Code, in order to clarify who bears the burden of proof in case of damage. This article has been written using a descriptive-analytical method and based on library research. The findings indicate that the basis of the carrier’s liability in the 2019 Draft Commercial Code originates from the general rules of contract law, and the carrier’s obligation is considered an obligation of result, meaning that mere breach of the obligation is regarded as fault. Moreover, under Article 112, the legislator explicitly adds "safety obligation" as a subsidiary obligation. Unlike the Civil Code and Commercial Code, the 2019 Draft Commercial Law (if enacted) recognizes transport contracts as independent agreements, stipulating their specific provisions and effects. Through Article 110, it implicitly overrides the Civil Code, excluding transport contracts structured as lease agreements from its scope and subjecting them to its own regulations. Additionally, Article 111 states that international treaty provisions apply in cases of legislative silence, thereby explicitly bypassing the Civil Code and aligning with international conventions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Liability
  • Basis of Liability
  • Fault
  • Obligation of security
  • Carrier
  • Transportation
  1. احمدی، عباس. (1397ش). بررسی حقوق و تکالیف متصدی حمل‌ونقل زمینی در قبال مسافر و کالا در حقوق ایران و کنوانسیون‌های بین­المللی. رسالۀ­ دکتری تخصصی. تهران: دانشگاه پیام نور، بخش الهیات و علوم اسلامی مرکز تحصیلات تکمیلی تهران.
  2. اسفندیاری، احمد. (1378ش). تعهد ایمنی در قراردادها، پایان­نامۀ­ کارشناسی ­ارشد، شیراز: دانشکدۀ حقوق ­دانشگاه­ شیراز.
  3. اکرادی، مژده. نقش ­حقوقی ­و اقتصادی­ نظریۀ ­مسئولیت­ محض ­در حمایت ­از حقوق ­مصرف­کننده، کالای­ تولیدی ­ و مشتریان بانک‌ها. مجلۀ کانون ­ وکلای ­ دادگستری ­مرکز، (41).
  4. امامی، حسن. (1371ش). حقوق ­مدنی. تهران: انتشارات ­کتابفروشی ­اسلامیه.
  5. ایزانلو، محسن؛ صمدی، افروز. (1392ش). مبنای ­مسئولیت­ متصدی ­حمل­ونقل ­در حقوق ­ایران­ و کنوانسیون­های­ بین­المللی(سی­ام­آر-ورشو). مجلۀ پژوهشنامۀ حمل­ ونقل، 10(4).
  6. بادینی، حسن. (1384ش). فلسفۀ ­مسئولیت ­مدنی. تهران: انتشارات ­شرکت­ سهامی ­انتشار.
  7. بادینی، حسن؛ ­شعبانی کندسری،­ هادی؛ رادپرور، سجاد. (1391ش). مسئولیت ­محض؛ مبانی ­و مصادیق. مجلۀ مطالعات ­حقوق تطبیقی، 3(1).
  8. تقی­زاده، ابراهیم. (1391ش). بررسی ­تطبیقی­ و تحلیلی ­مبنای ­مسئولیت­ متصدی ­حمل­ونقل­ حقوق­ داخلی ­با مسئولیت ­متصدی­ حمل­ ونقل­ ریلی براساس ­کنوانسیون کوتیف»، پژوهشنامۀ ­حمل­ونقل، 9(1).
  9. جباری، منصور؛ حسن­نژاد، مجید؛ ولائی، نادر. (1393ش). بررسی ­موارد معافیت ­متصدی ­حمل­ونقل­ جاده­ای ­کالا و شرایط ­استنادی ­آن­ ها­ درکنوانسیون­ حمل­ونقل ­ بین­المللی­ کالاcmr)). فصلنامۀ ­پژوهش ­حقوق خصوصی، 2(7).
  10. جباری­قره­باغ، منصور. (1395ش). حقوق ­­حمل­و­نقل ­بین­المللی­ جاده­ای­ بررسی­ کنوانسیون­های سی.ام.آر و تیر. تهران: انتشارات ­دانشگاه­ علامه­ طباطبایی.
  11. حاجی­عزیزی، بیژن؛ غلامی، نگین. (1392ش). بررسی­ تطبیقی ­فرض­ سببیت­ در مسئولیت­ قراردادی. نشریۀ ­حقوق ­تطبیقی، (2).
  12. حسینی، مریم. (1389ش). مسئولیت­ مدنی­ متصدی ­حمل­و­نقل­ ریلی ­در حقوق ­ایران­ فقه ­امامیه­ و کنوانسیون­های بین­المللی. پایان­نامۀ­ کارشناسی­ ارشد. قم: دانشکدۀ­ حقوق دانشگاه قم.
  13. حکمت ­پناه ­ده‌کردی، مرضیه. (1390ش). تعهد ایمنی ­و جایگاه ­آن ­در حقوق ­ایران، پایان­نامۀ­ کارشناسی­ارشد، کاشان: دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه­ کاشان.
  14. خدمتگزار، محسن. (1389ش). تعهد ایمنی ­در قراردادها، تهران: انتشارات­ جنگل­ جاودانه.
  15. دمرچیلی، محمد؛ ­حاتمی، علی؛ ­قرائی، محسن. (1387ش). قانون ­تجارت­ در نظم ­حقوقی­ کنونی، تهران: انتشارات میثاق­ عدالت.
  16. روحانی­راد، محمدجواد. (1398ش). مبانی ­مسئولیت ­در قرارداد حمل­ونقل­ جاده­ای ­در حقوق­ ایران­ و کنوانسیونcmr، پایان­نامۀ­ کارشناسی­ ارشد، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری تهران.
  17. روحنواز، سجاد؛ ­آناهید، فاطمه. (1396ش). مبنای ­قراردادهای ­حمل­و­نقل­ در حقوق­ ایران. شیراز: اولین کنفرانس ­ملی­ پژوهش­های ­نوین ­ایران­ و جهان ­در روان‌شناسی ­و علوم­ تربیتی حقوق ­و علوم اجتماعی.
  18. ژوردن، پاتریس. (1385ش). اصول­ مسئولیت ­مدنی ­همراه­ با آرا دیوان­عالی­کشورفرانسه، (ترجمۀ مجید ادیب). تهران: نشر میزان.
  19. سادات­حسینی، سیدحسین. (1384ش). بررسی ­مبانی ­مسئولیت­ متصدی ­حمل­ونقل­ جاده­ای ­کالا در کنوانسیون ­قرارداد حمل­ونقل بین‌المللی کالا از طریق ­جاده­ و مقایسۀ ­آن ­با حقوق­ ایران ­و انگلیس. نشریۀ تحقیقات ­حقوقی، 8(42).
  20. سجادی‌زاده، سید علی؛ صائمی، علی اصغر. (1402). امکان سنجی پذیرش ضمان تفویت منافع انسان در پرتو قاعدۀ لاضرر. مجلۀ آموزه‌های فقه مدنی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 15(27).
  21. سنگ­سفیدی، یوسف. (1390). مسئولیت­ متصدی ­حمل­ونقل­دریایی­ در حقوق­ ایران ­و کنوانسیون هامبورگ 1978، پایان­نامۀ کارشناسی­ ارشد، کرمانشاه: دانشکدۀ حقوق ­و علوم سیاسی دانشگاه­ آزاد اسلامی ­واحد کرمانشاه.
  22. شهیدی، مهدی. (1382ش). آثار قراردادها و تعهدات. تهران: انتشارات مجد.
  23. کاتوزیان، ناصر. (الف). (1384ش). دورۀ ­مقدماتی ­حقوق ­مدنی­ وقایع­ حقوقی. تهران: انتشارات ­شرکت­ سهامی ­انتشار.
  24. کاتوزیان، ناصر. (ب). (1384ش). مسئولیت ­ناشی ­از عیب ­تولید. تهران: انتشارات ­دانشگاه­ تهران.
  25. کاتوزیان، ناصر. (ج). (1384ش). قانون­ مدنی ­در نظم­ حقوقی­ کنونی. تهران: نشرمیزان.
  26. کاتوزیان، ناصر. (1388ش). تحول­ مفهوم ­تقصیر ­در حقوق ­مسئولیت ­مدنی. فصلنامۀ­ حقوق­ دانشکده­ حقوق­ و­ علوم­ سیاسی ­دانشگاه تهران. 39(1).
  27. کاتوزیان، ناصر. (1370ش). حقوق مدنی: ضمان­قهری-مسئولیت مدنی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  28. کاتوزیان، ناصر. (1387ش). دورۀ ­عقود معین1. حقوق ­مدنی: معاملات­ معوض-عقودتملیکی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
  29. لطفی، اسدالله. (1393ش). سلسلۀ­ مباحث ­فقۀ ­حقوقی ­مسئولیت ­مدنی. تهران: انتشارات جاودانه جنگل.
  30. مزدارانی، هادی. (1389ش). بررسی ­تطبیقی ­مسئولیت ­متصدی حمل­ونقل­ در نظام­ حقوقی ­ایران­ و کنوانسیون­های ­بین­المللی. مجلۀ حمل­‌ونقل و توسعه، (40).
  31. مقامی­نیا، داریوش. (1397ش). مبنای ­فقۀ­ مسئولیت­ مدنی ­با نگاهی ­به ­قاعدۀ ­لاضرر. فصلنامۀ قانون­یار، (8).
  32. نقی­زاده­باقی، پیام. (1390). ماهیت­ حقوقی ­قرارداد حمل­ونقل­ و مسئولیت ­متصدی­ آن. نشریۀ ­تعالی حقوق، (13و14).
  33. هاشمی­زاده، علیرضا. (1378). مبنای ­مسئولیت ­متصدی­ حمل­دریایی­کالا مقررات ­لاهه ­مقررات ­هامبورگ ­و حقوق ­اسلامی. فصلنامۀ پژوهشی دانشگاه امام­ صادق(ع). (9).
  34. یزدانیان، علیرضا. (1390). مبانی­ مسئولیت­ مدنی ­متصدی ­در ­قراردادهای­ حمل­و­نقل­ کالا در حقوق ­ایران ­و فرانسه. مجلۀ ­حقوقی دادگستری، (73).
  35. یزدانیان، علیرضا؛ ثقفی، مریم. (1393). مسئولیت مدنی بیماران مبتلا به بیماری‌های واگیر. مجلۀ آموزه‌های فقه مدنی دانشگاه علوم اسلامی رضوی. (10).
  36. سامانه­نشست­قضایی، الف    https://www.neshast.or/Home/GetPublicJSessionTranscript/481368e7-9b5b-4ed8-0de3-08d77552fd21
  37. سامانه­نشست قضایی، ب https://www.neshast.org/Home/GetPublicJSessionTranscript/757200cd-5429-474a-f701-08d67e9593ba