حکومت نبوی، مأموریتی الهی یا ضرورتی عقلی یا سیاسی؟

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی فقه، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران (ashrafimh58@gmail.com).

2 دانشیار گروه فقه و حقوق اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران (نویسنده مسئول)

3 استادیار گروه علوم سیاسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

چکیده

یکی از مباحث پرمناقشۀ جامعه اسلامی در طول دوره چهارده قرنی خود، موضوع حکومت اسلامی و حق حکومت و ملاک حقانیت بوده است. از آنجایی که چنین مباحثی را نمی‌توان فارغ از حکومت پیامبر اسلامN و سنت سیاسی ایشان بررسی نمود، بدین‌جهت بسیاری از اندیشمندان دینی و سیاسی در مباحثی چون امامت، خلافت، حکومت و...، ناگزیر از بررسی حکومت ایشان در مدینه گردیده‌اند؛ اما نتوانسته‌اند در خصوص ماهیت شرعی یا سیاسی آن به اتفاق‌نظر واحد برسند. به نظر می‌رسد برای حل این مسئله، نخست باید به این سؤال پرداخته شود که حکومتِ شکل‌گرفته در مدینةالنبی بعد از هجرت، حاصل کدام یک از استلزامات سیاسی، عقلی یا مأموریت الهی بوده است؟ به طور طبیعی، حاصل بحث، هر یک از صورت‌های پیش‌گفته شود، می‌تواند نقش مهمی در کارکرد سیاسی دین داشته باشد؛ زیرا بنا بر فرض سوم، دیگر نمی‌توان مرجعیت سیاسی دین و شخص پیامبرN و نیز لزوم ادامه این مرجعیت را منکر گردید. ولی در فرض اول و دوم، می‌توان در مرجعیت سیاسی دین و شخص پیامبرN مناقشه کرد. نگارندگان بر این باورند که حضرت رسولN حسب وظیفه شرعی، اقدام به تشکیل حکومت نموده و ضرورت عقلی و سیاسی، صرفاً مؤید دلیل قرآنی بر لزوم شرعی حکومت اسلامی بوده است و مقاله حاضر با روش تحلیلی به بررسی این موضوع می‌پردازد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Prophetic Government a Divine Mission or a Rational or Political Necessity?

نویسندگان [English]

  • Muhammad hasan Ashrafi 1
  • M. Reza Kazemi Golvardi 2
  • Ali Asghar Davoudi 3
1 PhD student in Jurisprudence
2 Associate prof. at Islamic Azad Univ., Mashhad
3 Assistant professor at Islamic Azad University, Mashhad
چکیده [English]

The issue of Islamic government and the right of governing and the criterion of legitimacy has been one of the most controversial topics of the Islamic society during its fourteen centuries period. Since such issues cannot be examined regardless of the rule of the Prophet of Islam (pbuh) and his political tradition, therefore, many religious and political scholars have been forced to examine his rule in Medina in issues such as Imamate, Caliphate, government, etc., but they have not been able to reach a unified consensus regarding on its religious or political nature. It seems that in order to solve this problem, first of all, the question must be answered which political, intellectual or divine mission was the result of the government formed in Madīnat an-Nabī (lit. 'City of the Prophet' or 'The Prophet’s City') after hijra? Naturally, as a result of the discussion, any of the aforementioned forms can play an important role in the political functioning of religion. It is no longer possible to deny the political authority of religion and the Prophet (pbuh), as well as the necessity of continuing this authority for according to the third assumption. However, it is possible to dispute the political authority of the religion and the person of the Prophet (pbuh) in the first and second assumption. The author believes that the Prophet (pbuh) built the government according to God’s command (religious duty), and the intellectual and political necessity was merely a confirmation of the Qur'anic proof of the sharīʿah (God’s law) necessity of the Islamic government, and the author examines this issue in this article by an analytical method.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Prophetic government
  • Criterion of truth
  • Rational requirements
  • Religious (sharīʿah) necessity
  • Power
  1. ابن اثیر جزری، مجدالدین ابوالسعادات مبارک بن محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، چاپ چهارم، قم، اسماعیلیان، 1415 ق.
  2. ابن هشام، ابومحمد عبدالملک بن هشام بن ایوب حمیری معافری بصری، السیرة النبویه، بیروت، دار الجیل، 1975 م.
  3. ارسطو، سیاست، ترجمه حمید عنایت، تهران، امیرکبیر، 1387 ش.
  4. بازرگان، مهدی، «مرز میان دین و سیاست»، ماهنامه کیان، سال چهارم، شماره 21، شهریور و مهر 1373 ش.
  5. جوادی آملی، عبداللّٰه، «نقد نقد»، حکومت اسلامی، شماره 2، زمستان 1375 ش.
  6. همو، ولایت فقیه؛ ولایت فقاهت و عدالت، قم، اسراء، 1378 ش.
  7. جونز، ویلیام تامس، خداوندان اندیشه سیاسی، ترجمه علی رامین، تهران، انتشارات علمی فرهنگی، 1358 ش.
  8. حائری، مهدی، حکمت و حکومت، انگلستان، شادی، 1994 م.
  9. زمخشری، جاراللّٰه محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، لبنان، دار الفکر، 1392 ق.
  • طبرسی، ابومنصور احمد بن علی بن ابی‌طالب، متن و ترجمه کتاب شریف احتجاج، ترجمه بهزاد جعفری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1381 ش.
  • عبدالرزاق، علی، اسلام و مبانی قدرت، ترجمه امیر رضایی، تهران، قصیده‌سرا، 1380 ش.
  • علامه حلّی، ابومنصور جمال‌الدین حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، ترجمه علی شیروانی، چاپ سوم، قم، دار العلم، 1388 ش.
  • فخرالدین رازی، ابوعبداللّٰه محمد بن عمر، التفسیر الکبیر؛ مفاتیح الغیب، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1411 ق.
  • فیرحی، داود، قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام، چاپ سوم، تهران، نی، 1378 ش.
  • قاضی‌زاده، کاظم، سیاست و حکومت در قرآن، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1384 ش.
  • قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، تحقیق سیدطیب موسوی جزایری، چاپ سوم، قم، دار الکتاب، 1404 ق.
  • ماوردی، علی بن محمد، آیین حکمرانی، ترجمه حسین صابری، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1383 ش.
  • مدنی، سیدجلال‌الدین، مبانی و کلیات علوم سیاسی، تهران، پایدار، 1372 ش.
  • معرفت، محمدهادی، ولایت فقیه، قم، التمهید، 1377 ش.
  • موسوی خمینی، سیدروح‌اللّٰه، شئون و اختیارات ولی فقیه، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1369 ش.
  • همو، ولایت فقیه، تهران، مٶسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1391 ش.