نقش منطق در تفسیر قرارداد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران

2 کارشناس ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران

چکیده

در راستای تبیین رابطۀ موجود میان منطق و تفسیر قرارداد، می‌توان منطق را از دو نگاه خاص و عام مورد توجه قرار داد. ارتباط تفسیر با علم منطق به معنای خاص، به طور خلاصه در سه حیطۀ استدلال‌های موجب تفسیر، پیمایش منطقی متن و استدلال‌های محیط تفسیر منطقی قرارداد قابل بررسی است. در مرحله استدلال‌های موجب تفسیر، باید به نقش ارادۀ طرفین قرارداد در استنتاج صحیح از مقدمات، توجهی ویژه داشت که در قالب لزوم احراز یکی از شروط انتاج قیاس منطقی، یعنی تکرار حد وسط در هر دو مقدمه جلوه‌گر خواهد بود. مرحله دوم از سیر تکاملی رابطۀ منطق و تفسیر را باید به بازخوانی منطقی متن قرارداد اختصاص داد که با بهره‌گیری از ابزارهای مباحث الفاظ علم منطق و همچنین اصول عقلانی حاکم در معرفت‌شناسی منطقی صورت خواهد پذیرفت. مرحله نهایی از این فرایند تفسیری، مربوط به استدلال‌های محیط تفسیر منطقی قرارداد یا استدلال‌های منتج به حکم نهایی دادگاه است که به مباحث حجت علم منطق، یعنی استدلال‌های قیاسی ارتباط ویژه‌ای می‌یابد. در جنبه عام و عرفی تفسیر منطقی نیز هنجارهای اجتماعی و آرمان‌های حقوقی چون اخلاق، عدالت و انصاف، به عنوان عواملی تعیین‌کننده در میزان قرابت دو مفهوم منطق و تفسیر مورد توجه است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of logic in Contract Interpretation

نویسندگان [English]

  • Homayoun Mafi 1
  • Ali Reza Bahari 2
1 (Associate professor at University of Judicial Sciences)
2 An MA of Private Law
چکیده [English]

To determining the relationship between logic and contract interpretation it could be paid attention to logic from two views: particular and general. The relationship between interpretation and logic science in a particular meaning could be briefly studied in three realms: argumentations causing interpretation, logical survey of literature and argumentations encompassing the logical interpretation on contract. In the stage of argumentations causing interpretation a particular attention should be paid to the role of both parties’ will of a contract in drawing the valid inference from premises that it will appear in the form of necessity of achieving one of the provisions for following conclusion of syllogism i.e. the repetition of middle term in both premises. The second stage in the developmental process of the relationship between logic and interpretation should be dedicated to the logical reviewing of the text of the agreement that it will be shaped with using the tools of the utterance discussions of the logic science and also reasoning principles governing in the logical epistemology. The last stage of this interpretative process relates to the argumentations surrounding the logical interpretation of the contract or arguments resulting “final decision” or “final judgment”. It has specific concern with the issues of the argument (hujjat) in the logic science i.e. analogical arguments. Also in common and conventional aspect of the logical interpretation, social norms and legal ideals such as ethics, justice and fairness as factors which determine the amount of nearness of the two logic and interpretation concepts of the logic and interpretation have been noted.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Judicial argument
  • Logical argument
  • Logical interpretation
  • Judicial finality
  • Syllogism

مراجع

  1. پلرمان، شیبم، استدلال حقوقی و منطق حقوقی، ترجمه حسن حبیبی، انتشارات اطلاعات، 1373 ش.

    1. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1392 ش.
    2. همو، فن استدلال؛ منطق حقوق اسلام، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1382 ش.
    3. راسخ، محمد، و سیدحمید پورسید آقایی، «نگاهی انتقادی به شکل‌گرایی در حقوق»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، سال نوزدهم، شماره 74، آذر 1395 ش.
    4. طالب، مهدی، «اهمیت مفاهیم و اصطلاحات در جامعه‌شناسی»، رشد آموزش علوم اجتماعی، شماره 1، پاییز 1368 ش.
    5. کاتوزیان، ناصر، «تفسیر قرارداد»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، شماره 70، زمستان 1384 ش.
    6. کالینوسکی، جرج، تفسیر حقوق: قواعد حقوقی و منطق آن، ترجمه حسن حبیبی، تهران، اطلاعات، 1373 ش.
    7. مافی، همایون، و حسام کدیور، «جایگاه منطق در تفسیر قرارداد در داوری تجاری بین‌المللی»، مجله حقوقی بین‌المللی، سال سی و پنجم، شماره 58، بهار و تابستان 1397 ش.
    8. مزارعی، غلامحسن، «هارت و کاربرد فلسفه تحلیلی در تفسیر حقوقی»، دوفصلنامه دانش و پژوهش حقوقی، دوره اول، شماره 3، بهار و تابستان 1392 ش.
    9. مظفر، محمدرضا، المنطق، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1376 ش.
    10. Boella, Guido & Guido Governatori & Antonino Rotolo & Leon van der Torre, A Logical Understanding of Legal Interpretation, Proceedings of the Twelfth International Conference on the Principles of Knowledge Representation and Reasoning, 2010.
    11. Boonin, Leonard G., “Concerning the Relation of Logic to Law”, Journal of Legal Education, Vol. 17(2), 1964.
    12. Budzynska, Katarzyna & Frans H. van Eemeren & Marcin Koszowy, “Preface: From Pragmatics and Dialectics to Argument Studies”, Studies in Logic, Grammar and Rhetoric, Vol. 36(49), 2014.
    13. d’Almeida, Luís Duarte, “On the Legal Syllogism”, Final Version Published in: D. Plunkett, S. Shapiro & K. Toh (Eds.), Dimensions of Normativity: New Essays on Metaethics and Jurisprudence, New York, Oxford University Press, 2019.
    14. Eemeren, Frans H. van (Ed.), Crucial Concepts in Argumentation Theory, Frans Halsmuseum Haarlem, Sic Sat, Amsterdam, 2001.
    15. Hallaq, Wael B., “The Logic of Legal Reasoning in Religious and Non-Religious Cultures: The Case of Islamic Law and the Common Law”, Cleveland State Law Review, Vol. 34(79), Institute of Islamic Studies, McGill University, 1985.
    16. Hitchcock, Christopher, “Probability and Chance: Philosophical Aspects”, International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, Vol. 18, California Institute of Technology, Pasadena California, USA CH3.3, 2001.
    17. Jacquin, Jérôme, “Argumentation in the Workplace”, in: B. Vine (Ed.), Handbook of Language in the Workplace, London, Routledge. 2018.
    18. Kloosterhuis, Harm, “The Strategic Use of Formal Argumentation in Legal Decisions”, Ratio Juris, Vol. 21(4), 2008.
    19. Macagno, Fabrizio & Douglas Walton & Giovanni Sartor, “Argumentation Schemes for Statutory Interpretation”, International Journal of Legal Discourse, Vol. 2(1), 2012.
    20. Manzin, Maurizio & Serena Tomasi, “Ethos and Pathos in Legal Argumentation. The Case of Proceedings Relating to Children”, 8th International Conference on Argumentation, International Center for the Study of Argumentation, University of Amsterdam, 2014.
    21. Maxeiner, James R., Failures of American Civil Justice in International Perspective, Cambridge University Press, 2011.
    22. Omosulu, Rotimi, “The Correlation between Law and Logic”, Redeemer’s University Law Journal, Vol. 1, Pt. 1, 2019.
    23. Pino, Giorgio, “Positivism, Legal Validity, and the Separation of Law and Morals”, Ratio Juris, Vol. 27(2), 2014.
    24. Queiroz, Ruy J. G. B. de & Anjolina G. de Oliveira & Dov M. Gabbay, The Functional Interpretation of Logical Deduction, World Scientific Publishing Co. Pte. Ltd. 5 Toh Tuck Link, Singapore. 2012.
    25. Sartor, Giovanni & Douglas Walton & Fabrizio Macagno & Antonino Rotolo, “Argumentation Schemes for Statutory Interpretation: A Logical Analysis”, Jurix Conference, Kraków, in: R. Hoekstra (Ed.), Legal Knowledge and Information Systems (JURIX 2014), Amsterdam, 2014.
    26. Schiavello, Aldo, “Neil MacCormick’s Second Thoughts on Legal Reasoning and Legal Theory. A Defence of the Original View”, Ratio Juris, Vol. 24(2), 2011.
    27. Silverstein, Matthew, “Ethics and Practical Reasoning”, Ethics, Vol. 127(2), 2017.
    28. Torfehnezhad, Parzhad, “What is Logical about the Logical Interpretation of Probability?”, Abstracta, Vol. 9(1), Département de Philosophie, Université de Montréal, Pavillon 2910, boul. Édouard-Montpetit, Montréal, QC, H3C 3J7, Canada, 2016.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار