قیاس مستنبط العله در فقه امامیه و حقوق ایران

نویسنده

دانشیار مدرسة عالی شهید مطهری

چکیده

در علم فقه، به حکم فقیه به همانندی مجهول الحکم با معلوم الحکم در حکم شرعی به جهت اشتراک در علت حکم، قیاس گفته می‌شود. قیاس به اعتبار رابطة قیاس با ارادة شارع و قانونگذار به منصوص العله و مستنبط العله تقسیم شده است. قیاس مستنبط العله، قیاسی است که علت حکم در دلیل حکم اصل یا دلیل دیگر به وضوح یا به صورت ضمنی بیان نشده، بلکه فقیه و حقوقدان آن را از راه استنباط به دست می‌آورند. سپس فرع را بر اصل به جهت اشتراک در علت استنباط‌شده، قیاس می‌نمایند. فقیهان امامیه قیاس مستنبط العلة قطعی را حجت می‌دانند، ولی بسیاری از آنان قیاس مستنبط العلة ظنّی را فاقد اعتبار تلقی نموده‌اند؛ مع الوصف برخی از آنان در بعضی از مسائل فقهی به آن عمل نموده‌اند. در حقوق ایران نیز استادان حقوق به تبعیت از فقه امامیه، در اعتبار قیاس مستنبط العله تردید نموده، مع الوصف در برخی موارد به بعضی از اقسام آن استدلال نموده‌اند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analytical Reasoning Analogy in the Imamate Jurisprudence and in Law of Iran

نویسنده [English]

  • Dr. Seyyed Abulghasem Naghibi
 Associate professor of High School of Shahid Motahari
چکیده [English]

 



 



In jurisprudence the decision of the jurisprudent about similarity of unknown and known decree regarding religious command because of their cooperation in reason is called analogy. Analogy in respect to its relation to the will of Lawgiver and legislator is divided in to analytical reasoning and explicit reasoning. The former is an analogy that the reason is not stated explicitly or implicitly, but the jurisprudent and jurist obtain it with inference. Then he analogizes the minor with the major because of their similarities. Shiite jurisprudent authorize the definite analytical reasoning analogy but most of them do not give authority to the conjectural analytical reasoning analogy, even though some of them have applied it in some legal issues and so do the jurists in the law of Iran.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  •       Key words: Analogy
  • Explicit reasoning
  • Analytical reasoning
  • Shiite jurisprudence
  • Law of Iran
  • Major
  • Minor
  • Decree