عقود امانی مضمونه و نقش تقصیر امین در آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه تربیت مدرس

2 پژوهشگر پژوهشگاه قوۀ قضاییه

چکیده

تقسیم‌بندی عقود امانی به مضمونه و غیر مضمونه از جمله تقسیماتی است که در خصوص عقود امانی مطرح است. عقود امانیِ مضمونه عقودی هستند که به رغم تشکیل عقد امانی، ید امین بر موضوع امانت، همچنان مضمونه محسوب می‌شود. چنین وضعیتی بر خلاف عقود امانیِ غیر مضمونه است؛ زیرا در این عقود، به محض تحقق عقد، ید امانی برای امین پدید می‌آید.
      صاحب‌نظران دربارۀ جوانب مختلف تقصیر در عقود امانی «غیر مضمونه» بحث کرده‌اند، با وجود این، تأثیر تقصیر امین در عقود امانیِ مضمونه می‌تواند قدری مبهم باشد؛ زیرا قبل از ارتکاب تقصیر نیز ید ضمانی برای امین وجود داشته است. تأثیر مهم تقصیر در عقود امانیِ مضمونه الزام به پرداخت منافع است که از سویی منحصراً اجرة‌المثل منافع مستوفات را شامل می‌شود و از سوی دیگر، تأثیر این امر، حسب مورد در عقود امانیِ مضمونۀ معوض و غیر معوض متفاوت خواهد بود؛ چه آنکه در دستۀ نخست، امین ملزم است بر پایۀ توافق پیشین، اجرة‌المثل را همچون اجرة‌المسمی بپردازد و در دستۀ دوم، اجرة‌المثل منافع مستوفات بر عهدۀ امین خواهد بود. شایان ذکر است که با پذیرش عقیده‌ای که قائل به بازگشت وصف امانت به امین مقصر است، الزام به پرداخت منافع، محدود به دوران تقصیر می‌شود.

کلیدواژه‌ها