بررسی فقهی و حقوقی ضمانت اجرای تخلف از شرط ترک فعل حقوقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه تبریز

چکیده

شروط ضمن عقد در قراردادها یکی از مهم‌ترین موضوع‌های حقوق قراردادها و در واقع تبلور اصل حاکمیت اراده در قراردادهاست. یکی از شروط ضمن عقد شرط فعل می‌باشد که به دو صورت مثبت و منفی از یک طرف و فعل مادی و حقوقی از طرف دیگر در قراردادها درج می‌شود که اثر آن بر حسب مورد، تعهد و التزام به انجام یک فعل یا خودداری از انجام آن می‌باشد. قانون‌گذار در قانون مدنی به شرط فعل مثبت و منفی در مواد 234 و 237 تصریح نموده ولی به شرط فعل مادی و حقوقی تصریح نکرده است. همچنین در مواد 237 تا 239 ق.م. ضمانت اجرای تخلف از شرط فعل مثبت و منفی را بیان نموده است که ظاهر آن حکایت از عدم فرق ضمانت اجرای آن دو دارد. در این مقاله سعی شده است به این سؤال پاسخ داده شود که آیا ضمانت اجرای تخلف از شرطِ ترک فعل حقوقی (شرط فعل حقوقی منفی) همان ضمانت اجرای تخلف از شرط فعل مثبت می‌باشد که قانون‌گذار در مواد 237 تا 239 مقرر نموده است یا باید در پی ضمانت اجرای دیگری بود. برای پاسخ به مسئلۀ فوق ابتدا سعی شده است موضوع از دیدگاه قانون‌گذار با توجه به مصداق‌های شرط ترک فعل حقوقی در قانون مدنی، و سپس از دیدگاه فقهای امامیه و حقوق‌دانان و رویۀ قضایی مورد بررسی قرار گیرد و در نهایت به نظریۀ مورد نظر و دلایل آن که عبارت از حق فسخ مشروط‌له و حق مطالبۀ خسارت است، اشاره شده که متفاوت از ضمانت اجرای تخلف از شرط فعل مثبت است.

کلیدواژه‌ها