The Feasibility of Property Rights for Genome Owners in Human-Centered Genetic Research Contracts

Document Type : scientific

Authors

1 PhD Student in Private Law, Department of Law, Islamic Azad University, Neyshabour Branch, Neyshabour, Iran.

2 Assistant Professor, Department of Law, Higher Education Institute, Shandiz Branch, Shandiz, Iran.

3 Assistant Professor, Department of Law, Islamic Azad University, Neyshabour Branch, Neyshabour, Iran.

Abstract

Based on findings from a comparative study of Islamic law and other legal systems, the views of religious scholars, similar to the approaches of various countries, regarding the recognition of ownership rights for patients or participants in human genome research projects have been inconsistent and variable. These inconsistencies stem not only from the connection of these contracts to human rights issues, such as the right to health and equitable access to gene therapy and genetic medicine, but also from their association with the commercial utilization of discoveries derived from human genetic resources. The gap between the rapid advancement of genetic science and the absence of a unified legal framework addressing ownership rights between researchers and donors has impacted individuals' claims and rights to the economic benefits derived from human biological materials. This gap has also created barriers to research and the development of the genomics industry. Evidently, the recognition of ownership rights in such research, like other legal rights, is not absolute, and legislators must limit these rights to ensure public order. Therefore, by examining the approaches taken toward the extent of human biological control and the implications of these approaches on research contracts and human genome transfer, this study aims to clarify an acceptable theory under Iranian law.

Keywords

Main Subjects

References

  1. آجری آیسک، عاطفه؛ محمدحسنی، صدیقه؛ رضوی، سید علی؛ وحدتی شبیری، سید حسن. (1400ش). تعهد اطلاع‌رسانی پزشک معالج به اشخاص بیمار؛ مطالعۀ تطبیقی در حقوق ایران و ایالات متحدۀ آمریکا. آموزه‌های فقه مدنی، 13(23)، 3-38. https://doi.org/10.30513/cjd.2021.1334
  2. آخوند خراسانى، کاظم. (1406ق). حاشیة المکاسب. تهران: ارشاد.
  3. آزاد قزوینی، علی. (1414ق). المسائل المستحدثه. قم: انتشارات مؤلف.
  4. آملی، محمدتقی. (1413ق). المکاسب والبیع، (تقریر أبحاث الأستاذ الأعظم المیرزا النائینی، ج2). قم: نشر اسلامی.
  5. ابن‌احمد، یوسف بن عبدالله. (1425ق). أحکام نقل أعضاء الإنسان فی الفقه الإسلامی. رسالۀ دکتری. دانشگاه اسلامی امام محمد بن سعود. دانشکدۀ شریعت. ریاض. https://alsunniah.com/book/26440/177
  6. ابن‌احمد، یوسف بن عبدالله. (1427ق). أحکام نقل أعضاء الإنسان فی الفقه الإسلامی. ریاض: دار الکنوز.
  7. ابن‌قدامه، عبدالله بن احمد. (1424ق). المغنی، (جلد 4). لبنان: بیت الافکار الدولیه
  8. اصفهانی، محمدحسین. (1376ش). حاشیة کتاب المکاسب. قم: أنوار الهدی.
  9. امامی، حسن. (1377ش). حقوق مدنی، (جلد 1). تهران: کتابفروشی اسلامیه.
  10. انصاری، مرتضی. (1410ق). المکاسب المحرمه، (تحقیق سید محمد کلانتر). بیروت: مؤسسة النور.
  11. انصاری، مرتضی. (1420ق). المکاسب، (جلد 1)، قم: مجمع الفکر الاسلامی. http://library-alnajaf.com/upload_list/source/Sound/d/3/fikh/mksb-m.pdf
  12. ایروانی، باقر. (1426ق). دروس تمهیدیة فی القواعد الفقهیه، (جلد 2). قم: دار الفقاهه.
  13. برجی، یعقوبعلی؛ حق‌خواه، منیر. (1396ش). ملاک‌شناسی احکام معاملات و آثار آن در فقه امامیه، آموزه‌های فقه مدنی، 9(16)، 57-80. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.23221712.1391.1.1.1.3.
  14. بریانت، جان؛ باگوت لاوله، لیندا؛ سرل، جان. (1388ش). مقدمه‌ای بر اخلاق زیستی، (ترجمۀ حسن رهنما؛ هما محمودزاده؛ مسعود توحیدفر و دیگران). تهران: جهاد دانشگاهی و پژوهشگاه ابن‌سینا.
  15. پورجواهری، علی. (1383ش). پیوند اعضا در آیینۀ فقه، تهران: دانشگاه امام صادق(ع)
  16. توحیدی، محمدعلی. (1388ش). مصباح الفقاهه. قم: وجدانی.
  17. جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1388ش). مبسوط در ترمینولوژی حقوق، (ج 4). تهران: گنج دانش.
  18. حائری، سید کاظم حسین. (1423ق). فقه العقود، (جلد 1). قم: مجمع اندیشۀ اسلامی.
  19. حسینی عاملی، محمدجواد. (1419ق). مفتاح الکرامه، (جلد 4). قم: انتشارات اسلامی.
  20. حکیم، محسن. (1379ش). نهج الفقاهه، قم: انتشارات فقه.
  21. حلی، جعفر بن حسن. (1365ش). المختصر النافع فی فقه الإمامیه، قم: انتشارات سیدالشهداء.
  22. خواست‌خدایی، لیلا. (1393ش). مروری از یوژنیک تا حق ثبت از دیدگاه ژنتیکی، حقوقی و حقوق بشری. اخلاق زیستی، 4(14)، 83-114. https://doi.org/10.22037/bioeth.v4i14.13867
  23. خویی، سید ابوالقاسم. (1378ش). مصباح الفقاهه، (جلد 1 و 2). نجف: توحیدی.
  24. راسخ، محمد؛ شریفی، ساناز؛ رحمت‌اللهی، عطاءالله. (1398ش). مطالعۀ نظری و تطبیقی حق‌های مالکیت معنوی در حوزۀ فناوری‌های زیستی، مجلۀ ایرانی حقوق و اخلاق زیست‌پزشکی، 1(1)، 81-97.
  25. رحمانی منشادی، حمید؛ عباسی، محمود؛ جلوداری بردستان، داود. (1393ش). مطالعۀ تطبیقی رابطۀ حقوقی انسان با بافت‌ها و نمونه‌های آزمایشگاهی، حقوق پزشکی، 8 (30)، 65-98.
  26. رحمانی‌نیا، حجت‌الله؛ مجتهدسلیمانی، ابوالحـسن. (1399ش). امکان‌سنجی شناسایی حق انسان بر نفس به موجب قاعدۀ سلطنت (تسلیط). مبانی فقهی حقوق اسلامی، 13(25)، 179-161.
  27. روحانی، محمدصادق. (1418ق). منهاج الفقاهه، (جلد 4). قم: أنوار الهدی.
  28. سبزواری، عبدالاعلی. (1413ق). مهذب الأحکام فی بیان الحلال والحرام. بی‌جا: انتشارات دفتر آیت‌الله سبزواری.
  29. سنهوری، عبدالرزاق. (1417ق). مصادر الحق فی فقه الإسلامی. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  30. شهیدی، مهدی. (1382ش). حقوق مدنی تهران: مجد.
  31. شهیدی، مهدی. (1385ش). تشکیل قراردادها و تعهدات. تهران: مجد.
  32. صفایی، حسین. (1390ش). حقوق مدنی. تهران: میزان.
  33. طباطبایی، سید محمدحسین. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن، (جلد 1). قم: انتشارات اسلامی.
  34. طوسی، محمد بن حسن. (1387ق). المبسوط فی فقه الإمامیة، (جلد 2). تهران: مکتبه الرضویه.
  35. عبیری، ارمغان. (1393ش). اخلاق و حقوق مالکیت فکری. تهران: میزان.
  36. فقیهی، عبدالرحمن. (1374ش). بیع أعضاء الإنسانی. در: کنگرۀ بررسی مبانی فقهی امام خمینی (ره) (نقش زمان و مکان در اجتهاد)، (جلد 11). تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). http://www.imam-khomeini.ir/fa/c78_113053/
  37. فیضی طالب، عزیز. (1377ش). اطلاع‌رسا‌نی‌ دیدگا‌هها‌ی فقهی (۲): پیوند اعضا‌ ، (جلد 2). قم: مرکز تحقیقات فقهی قوۀ قضائیه.
  38. کاتوزیان، ناصر. (1377ش). حقوق مدنی ـ ایقاع. تهران: دادگستر.
  39. کاتوزیان، ناصر. (1389ش). اموال و مالکیت، تهران: میزان.
  40. کاظمی، عبدالحسین؛ محمودی، ثریا. (1393ش). کالاانگاری انسان و ادعای حقوق مالکانه نسبت به انسان در عصر بیوتکنولوژی. مجلۀ ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی، 7(5)، 72-61.
  41. کرکی، علی بن حسین. (1408ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد، (ج 1). قم: مؤسسة آل البیت(ع).
  42. گزنی، محمد احمد مصطفی. (1999م). حکم نقل و غرس الأعضاء البشریة فی الفقه الإسلامی والقانون، دراسة مقارنة. اربیل: مطبعة جامعة صلاح الدین.
  43. محسنی قندهاری، محمدآصف. (1424ق). الفقه والمسائل الطبیة، (ج1). قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  44. محقق حلی، جعفر بن حسن. (1403ق). شرایع الإسلام، (ج 2). بیروت: دار الأضواء.
  45. محقق داماد، سید مصطفی. (1396ش). قواعد فقه، (ج1: بخش مدنی). تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
  46. محقق داماد، سید مصطفی؛ قنواتی، جلیل؛ وحدتی شبیری، سید حسن؛ عبدی‌پور، ابراهیم. (1390ش). حقوق قراردادها در فقه امامیه، (ج1). تهران: سمت.
  47. محمد بن مبارک، جمیل. (1408ق). نظریة الضرورة الشرعیة، (ج1). بیروت: دار الوفاء.
  48. معاونت آموزشی قوۀ قضائیه. (بی‌تا). نرم‌افزار گنجینۀ استفتائات قضایی. قم: دفتر آموزش روحانیان و تدوین متون فقهی.
  49. مکارم شیرازی، ناصر. (1411ق). القواعد الفقهیة، (ج2). قم: مدرسة الإمام أمیر المؤمنین(ع).
  50. مکارم شیرازی، ناصر. (1427ق). الفتاوی الجدیدة، (ج2). قم: انتشارات مدرسۀ امام علی(ع).
  51. موسوی خمینی، سید روح‌الله. (1415ق). المکاسب المحرمة، (ج1). قم: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
  52. موسوی خمینی، سید روح‌الله. (1421ق). کتاب البیع، (ج3). تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
  53. مؤمن قمی، محمد. (1415ق).کلمات سدیدة فی مسائل جدیدة، قم: نشر اسلامی.
  54. میرمحمدی، معصومه‌سادات. (1397ش). مفهوم نوظهور حاکمیت ژنومیک و تحلیل سیاست‌ها و مقررات مرتبط با آن، اخلاق زیستی، 8(27)، 59-72. https://doi.org/10.22037/bioeth.v8i27.19237
  55. میرهاشمی، سجاد. (1385ش). آثار حقوقی واگذاری عضو انسان مرده یا مبتلا به مرگ مغزی. اندیشۀ تقریب، ش5، 50-71.
  56. نجفی، محمدحسن. (1393ش). جواهر الکلام، (ج 22). قم: دار الکتب الاسلامیه.
  57. Andorno, R. (200 7). “Population genetic databases: a new challenge to human rights”, in: Christian Lenk & Nils Hoppe. Ethics and Law of Intellectual Property, (1st). Routledge: London. https://doi.org/10.4324/9781315580326
  58. Caulfield, T. & Brownsword, R. (2006). Human dignity: A guide to policy making in the biotechnology era?. Nature Reviews Genetics, 7(1), 72-67. https://doi.org/10.1038/nrg1744
  59. Halbert, D. J. (2005). Resisting Intellectual Property. London & New York: Routledge.
  60. Universal Declaration on the Human Genome and Human Rights, (1997, 11 Nov). Paris. http://www.unhcr.org/refworld/docid/404226144.htm
  61. Nwabueze, R. (2007). Biotechnology and the challenge of property, property rights in dead bodies, body parts, and genetic information. Routledge: London.
  62. Ram, N. (2009). assigning right and protecting interest: Constructing Ethical and Efficient Legal Rights in Human Tissue Research. Harvard Journal of Law & Technology, 23(1), 120-177. https://ssrn.com/abstract=2298287
Civil Jurisprudence Doctrines
Volume 16, Issue 30
December 2024
Pages 205-234

Files

Share

How to cite

Statistics