Examination of the Condition of Ijtihād in the Role of Arbitration

Document Type : scientific

Authors

1 Associate Professor, Department of Law and Social Jurisprudence, Research Institute of Ḥawza al-ʿIlmīyya (Islamic Seminary) and University, Qom, Iran.

2 Graduate of the Saṭḥ (Level) 4 of the Seminary and Professor at the Advanced and Higher levels of Qom Ḥawza al-ʿIlmīyya (Islamic Seminary), Qom, Iran.

3 Assistant Professor, Department of Law, Ayatollah Borujerdi University, Borujerd, Iran.

Abstract

The method of dispute resolution through arbitration is popular and increasingly widespread due to its nature as a quick, specialized, and a form of private adjudication based on the parties’ will. Despite the well-known opinion of the jurists who maintain that it is necessary for an arbitrator to have ijtihād (Arabic: اجْتِهاد, lit.: physical effort or mental effort) just as it is required for an appointed judge, some jurists have not accepted this. In law, although there is an emphasis on the necessity for the arbitrator to have expertise regarding the disputes referred to him, ultimately the will of the parties can disregard the necessity of having this expertise and assign arbitration to a non-specialist. This article examines the legal requirement of ijtihad in arbitration, drawing upon the principles of Imāmiyya (Arabic: امامیّه) jurisprudence. Specifically, we seek to determine whether, from a jurisprudential perspective, ijtihād (physical effort or mental effort) is a necessary qualification for arbitrators, akin to the requirement for appointed judges. To explore the issue at hand, it’s essential to clarify the exact nature of taḥkīm (Arabic: تَحْکیم, Islamic arbitration) and legal arbitration. This article, using a descriptive-analytical approach, first investigates the concept of arbitration and highlights the overlap between the “arbitration” institution in law and “arbitration judgment” (Persian: قضاوت تحْکیمی) in jurisprudence. Among the various views on whether ijtihād (intellectual effort) is required for arbitrators, the article adopts the theory of distinction. This theory suggests that ijtihad is not necessary for minor claims and those involving personal rights (Ḥaqq al-Nās) but is required for other types of disputes and claims. The theory is supported by three main arguments: firstly, disregarding the specific context mentioned in  Imām ʿAlī (ʿalayhi s-salāmu)’s narration; secondly, considering the suitability of the ruling and subject from the perspective of custom; and thirdly, recognizing the specialized nature of the arbitration process. Other theories are set aside based on these considerations.

Keywords

Main Subjects


  1. ابن‌بابویه، محمد بن علی (شیخ صدوق). (1413ق). من لا یحضره‌ الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  2. اردبیلی، احمد بن محمد، (مقدس اردبیلی). (1403ق). مجمع‌الفائدة و‌البرهان. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  3. امانداد، مجید؛ پنجه‌پور، جواد؛ و اسدی کوه‌باد، هرمز. (1394ش). جایگاه فقهی سیستم قضائی خصوصی بر اساس نهاد تحکیم از منظر امامیه. مبانی فقهی حقوق اسلامی، 8(16)، 9-33.
  4. انصاری، مرتضی بن محمدامین. (1415ق). القضاء و‌الشهادات. قم: کنگرۀ بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
  5. ایروانی، باقر. (بی‌تا). دروس تمهیدیة فی ‌الفقه ‌الاستدلالی. بی‌جا: بی‌نا.
  6. ایزدی‌فرد، علی‌اکبر؛ فلاح، اکبر؛ و خزائی‌پول، صفر. (1388ش). مشروعیت قضاوت خصوصی براساس نهاد تحکیم. پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، 6(18)، 69-96.
  7. بهبهانی، محمدباقر. (1415ق). الاجتهاد و‌التقلید (الفوائد‌الحائریة). قم: مجمع‌ الفکر‌ الإسلامی.
  8. تبریزی، جواد. (بی‌تا). أسس‌ القضاء و‌الشهادة. قم: دفتر مؤلف.
  9. تفرشى، مصطفى. (1377ش). نقد ‌الرجال. قم: مؤسسة ‌آل‌ البیت لإحیاء ‌التراث.
  10. حائری، سید علی بن محمد. (1418ق). ریاض‌ المسائل. قم: مؤسسة‌ آل‌ البیت(ع).
  11. حائری، سید کاظم. (1415ق). القضاء فی‌ الفقه‌ الإسلامی. قم: مجمع ‌اندیشۀ ‌اسلامى.
  12. حر عاملی، محمد بن حسن. (1409ق). تفصیل وسائل‌الشیعه. قم: مؤسسة ‌آل ‌البیت(ع).
  13. حلی، حسن بن یوسف (علامه حلی). (1402ق). رجال‌ العلامة ‌الحلی. قم: الشریف‌ الرضی.
  14. حلی، حسن بن یوسف (علامه حلی). (1413ق). مختلف‌الشیعه. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  15. حلی، محقق، جعفر بن حسن. (1408ق). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: اسماعیلیان.
  16. خلخالى، سید محمدمهدى. (1425ق). الحاکمیة فی الإسلام. قم: مجمع‌ اندیشۀ ‌اسلامى.
  17. خمینی، سید روح‌الله. (1410ق). الرسائل. قم: اسماعیلیان.
  18. خویی، سید ابوالقاسم. (1422ق). مبانی تکملة ‌المنهاج. قم: مؤسسة إحیاء آثار‌الإمام ‌الخوئی.
  19. خویى، سید ابوالقاسم. (1413ق). معجم رجال‌ الحدیث وتفصیل طبقات‌ الرواة. بی‌جا: بی‌نا.
  20. رشتی گیلانی، میرزا حبیب‌الله. (1401ق). کتاب‌ القضاء. قم: دار‌ القرآن‌ الکریم.
  21. رضایی، قاسم. (1394-1395ش). اعتبار اجتهاد در قاضی با تأکید بر نظر محقق خویی. رسائل، ش5و6، 83-124.
  22. روحانی، سید صادق. (1412ق). فقه ‌الصادق. قم: دار‌الکتاب- مدرسۀ امام ‌صادق(ع).
  23. سبحانی، جعفر. (1415ق). الرسائل‌ الأربع. قم: مؤسسۀ امام‌ صادق(ع).
  24. سبحانی، جعفر. (1418ق). نظام ‌القضاء و‌الشهادة. قم: مؤسسۀ امام ‌صادق(ع).
  25. سبزواری، محمدباقر بن محمدمؤمن. (1423ق). کفایة‌ الأحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  26. سبزوارى، سید عبدالاعلى. (1413ق). مهذّب‌ الأحکام. قم: مؤسسة المنار.
  27. سعدی، ابوجیب. (1408ق). القاموس‌الفقهی لغة واصطلاحا. دمشق: دار ‌الفکر.
  28. شاهرودى، سید ‌محمود‌. (1426ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت. قم: مؤسسۀ دائرة‌المعارف فقه ‌اسلامى.
  29. شمس، عبدالله. (1386ش). آیین دادرسی مدنی (دورۀ بنیادین). تهران: انتشارات دارک.
  30. شیرازی، سید محمد حسینی، (1419ق). الفقه، القانون، بیروت: مرکز الرسول الاعظم(ص)
  31. صدر، سید رضا. (1420ق). الاجتهاد و‌التقلید. قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
  32. طبرسی، فضل بن حسن. (1410ق). المؤتلف من‌ المختلف. مشهد: مجمع‌ البحوث‌ الإسلامیه.
  33. طوسی «الف»، محمد بن حسن. (1407ق). تهذیب‌ الأحکام. تهران: دار الکتب‌ الاسلامیه.
  34. طوسی، محمد بن حسن. (1390ق). الاستبصار. تهران: دار ‌الکتب‌ الإسلامیه.
  35. طوسى «ب»، محمد بن حسن. (1407ق). الخلاف. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  36. طوسى، محمد بن حسن. (1387ق). المبسوط. تهران: المکتبة ‌المرتضویه.
  37. عاملی، زین‌الدین بن علی (شهید ثانی). (1410ق). الروضة ‌البهیه. قم: کتابفروشى داورى.
  38. عاملی، زین‌الدین بن علی (شهید ثانی). (1413ق). مسالک‌ الأفهام . قم: مؤسسة ‌المعارف ‌الإسلامیه.
  39. عاملی، زین‌الدین بن علی (شهید ثانی). (1414ق). حاشیة‌ الإرشاد . قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
  40. عاملی، سید‌ جواد. (بی‌تا). مفتاح ‌الکرامه. بیروت: دار إحیاء‌ التراث ‌العربی.
  41. عاملی، محمد بن مکی (شهید اول). (1410ق). اللمعة‌ الدمشقیه. بیروت: دار ‌التراث‌.
  42. عمید زنجانی، عباسعلی. (1421ق). فقه سیاسى. تهران: امیرکبیر.
  43. فضل‌الله، سید محمّدحسین. (بی‌تا). فقه ‌القضاء. بی‌جا: بی‌نا.
  44. فیاض، محمداسحاق. (بی‌تا). منهاج‌ الصالحین. بی‌جا: بی‌نا.
  45. قمى، على بن ابراهیم. (1363ش). تفسیر ‌القمّی. قم: دار ‌الکتاب.
  46. کرمانشاهى، محمدعلى. (1421ق). مقامع‌ الفضل. قم: مؤسسۀ علامه بهبهانى.
  47. کلینى، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی. تهران: دار ‌الکتب ‌الإسلامیه.
  48. گلپایگانى، سید محمدرضا. (1413ق). کتاب‌ القضاء. قم: دار ‌القرآن ‌الکریم.
  49. لنکرانی، محمد فاضل. (1385ش). إیضاح‌ الکفایه. قم: نوح.
  50. مجاهد، سید محمد طباطبایی. (بی‌تا). کتاب‌ المناهل. قم: مؤسسة ‌آل‌ البیت(ع).
  51. مجلسی، محمدباقر. (1406ق). ملاذ‌ الأخیار. قم: کتابخانه ‌آیة‌الله مرعشی نجفی.
  52. محمدی، علی. (بی‌تا). شرح تبصرة ‌المتعلمین. بی‌جا: بی‌نا.
  53. مغنیه، محمدجواد. (1421ق). فقه ‌الإمام ‌الصادق(ع). قم: انصاریان.
  54. منتظری، حسینعلی. (1409ق). دراسات فی ولایة‌ الفقیه وفقه‌ الدولة‌ الإسلامیه. قم: نشر تفکر.
  55. منتظری، حسینعلی. (1409ق). مبانى فقهى حکومت اسلامى. قم: مؤسسۀ کیهان.
  56. منتظری، حسینعلی. (بی‌تا). رسالۀ ‌استفتاءات. بی‌جا: بی‌نا.
  57. موسوی ‌اردبیلی، سید عبدالکریم. (1423ق). فقه ‌القضاء. بی‌جا: بی‌نا.
  58. موسى، حسین یوسف؛ صعیدی، عبدالفتاح. (1410ق). الإفصاح. قم: مکتب ‌الإعلام ‌الإسلامی.
  59. مؤمن، محمد. (1422ق). مبانی تحریر‌الوسیلة - ‌القضاء و‌الشهادات. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینى(ره).
  60. نجاشى، احمد بن علی. (1365ش). رجال نجاشی. قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  61. نجفی، زین‌العابدین. (1384ش). سیستم قضایی خصوصی به روش قاضی تحکیم، مقالات و بررسی‌ها، 38(3)، 121-143.
  62. نجفی، محمدحسن. (1404ق). جواهر ‌الکلام. بیروت: دار إحیاء‌ التراث‌ العربی.
  63. یزدی، سید محمدکاظم. (1414ق). تکملة ‌العروة ‌الوثقى. قم: کتابفروشی داوری.