TY - JOUR ID - 1120 TI - واکاوی تاریخی قالب‌شناسی ضمان در ادبیات فقه و حقوق شیعه JO - آموزه های فقه مدنی JA - CJD LA - fa SN - 2251-936X AU - گلباغی ماسوله, سید علی جبار AD - استادیار گروه فقه و حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان Y1 - 2020 PY - 2020 VL - 12 IS - 22 SP - 127 EP - 150 DO - 10.30513/cjd.2020.1120 N2 - در ادبیات فقه شیعه، قالب‌شناسی اعمال فقهی حقوقی، یکی از قواعد عمومی معاملات است. گاه فقیهان شیعه دربارۀ قالب‌شناسی برخی از اعمال فقهی حقوقی، به اختلاف سخن می‌گویند. ضمان در شمار اعمالی است که قالب‌شناسی آن، محل اختلاف است؛ مشهور فقهای شیعه، ضمان را عقد می‌دانند، و در مقابل، فقیهانی دیگر آن را ایقاع می‌شمارند. بررسی متون فقه شیعه نشان می‌دهد که پیروان هر یک از دو دیدگاه مذکور، بدون توجه به سیر تاریخی ـ‌که از امور مؤثر در شناخت اعتبارات عقلایی است‌ـ به تفسیر قالب‌شناسی ضمان روی می‌آورند. هدف جستار حاضر، واکاوی تاریخی قالب‌شناسی ضمان در گسترۀ ادبیات فقه شیعه است که به روش توصیفی، به بررسی آثار مکتوب مکاتب و مدارس فقهی شیعه می‌پردازد و امکان سخن را از دیدگاهی نو می‌سنجد و به این نتیجه دست می‌یابد که بر خلاف دو دیدگاه مذکور، ضمانْ توأمان دارای دو قالب عقد و ایقاع است و تعیین هر یک از این دو قالب، به نحوۀ اراده و اقدام کسانی وابسته است که به انشای ضمان مبادرت می‌ورزند؛ آنان می‌توانند حسب ارادۀ خویش، گاه ضمان را در قالب عقد و دیگرگاه در قالب ایقاع انشاء کنند. UR - https://cjd.razavi.ac.ir/article_1120.html L1 - https://cjd.razavi.ac.ir/article_1120_e665ced807a1e6d4adb9e1bbcaa4deca.pdf ER -