ORIGINAL_ARTICLE
بررسی شرط پرداخت دیون و هزینه های واقف از منافع موقوفه
یکی از مسائل اساسی در عقد وقف، بحث شروط واقف و کیفیت اعمال آن در ضمن عقد وقف میباشد. مطابق اصل حاکمیت اراده، قاعده اولیه در وقف آن است که واقف میتواند هر شرطی را که منافی با وقف نباشد، در ضمن آن درج نماید. از جمله شروطی که در صحت و فساد آن تردید وجود دارد، شرط پرداخت دیون و هزینههای واقف از مال موقوفه است. در حقیقت سٶال این است که آیا امکان دارد فردی اموال خودش را وقف نموده و در عین حال در متن وقف شرط کند که مخارج امرار معاش و پرداخت دیون او از مال موقوفه پرداخت شود؟ در این مورد نظرات مختلفی در میان فقها و حقوقدانان مطرح است. عدهای از فقها و حقوقدانان قائل به عدم امکان انتفاع واقف از وقف خویش هستند و میگویند که در چنین صورتی، هم عقد وقف و هم شرط در ضمن آن باطل است. برخی دیگر را اعتقاد بر این است که در چنین صورتی عقد وقف صحیح، ولی شرط باطل است. ما در این پژوهش به روش تحلیلی و توصیفی با بهرهگیری از روش کتابخانهای به این نتیجه میرسیم که هم وقف و هم شرط صحیح است و تفاوتی هم بین وقف عام و خاص وجود ندارد و حتی به نظر میرسد که انتفاع واقف از وقف خود، با مفهوم حبس عین و اطلاق ثمره برای دیگران که در متون فقهی آمده است، تضادی ندارد و میتوان حکم به جواز آن داد؛ زیرا اعمال چنین شرطی منافات با ذات عقد ندارد و از آن گذشته، چنین کاری با روح وقف و مذاق شارع نیز موافق است؛ زیرا همواره شارع مقدس بر گسترش وقف و تسهیل آن تأکید نموده است. از طرف دیگر با قبول و تصحیح چنین شرطی، واقفان خواهند توانست بخشی از اموال خود را وقف کرده و در عین حال نگران پرداخت مخارج آینده زندگی خود و خانواده و پرداخت دیون خود نباشند.
https://cjd.razavi.ac.ir/article_1388_d3f61bb2a543a3abf79ba275f30d1121.pdf
2021-09-23
3
22
10.30513/cjd.2021.1102.1213
دیون واقف
وقف بر نفس
انتفاع از موقوفه
مخارج واقف
عبدالرضا
اصغری
dr.abdorezaasghari@yahoo.com
1
استادیار گروه حقوق دانشگاه علوم اسلامی رضوی
AUTHOR
مصطفی
حسینی
hoseinikhorasani@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه علوم اسلامی رضوی
LEAD_AUTHOR
غلامرضا
یزدانی
dr.ghyazdani@razavi.ac.ir
3
استادیار گروه حقوق دانشگاه علوم اسلامی رضوی
AUTHOR
محمد
حسینی
mohammadhosseiny1370@gmail.com
4
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه علوم اسلامی رضوی
AUTHOR
1. آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین، کتاب فی الوقف، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
1
2. آل عصفور بحرانی، حسین بن محمد بن ابراهیم، الانوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع (للفیض)، قم، مجمع البحوث العلمیه، بیتا.
2
3. اصفهانی، سید ابوالحسن، وسیلة النجاة مع حواشی الامام الخمینی، قم، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1422 ق.
3
4. بحرانی، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهره، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1405 ق.
4
5. حائری، محمدحسن، وقف در فقه اسلامی و نقش آن در شکوفایی اقتصاد اسلامی، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 1380 ش.
5
6. حسینی روحانی، سیدمحمدصادق، فقه الصادق، قم، دار الکتاب ـ مدرسه امام صادق ، 1412 ق.
6
7. حسینی عاملی، سیدمحمدجواد بن محمد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1419 ق.
7
8. شهیدی، مهدی، حقوق مدنی3؛ تعهدات، تهران، مجد، 1380 ش.
8
9. همو، شروط ضمن عقد، تهران، مجد، 1386 ش.
9
10.صدوق، محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، من لایحضره الفقیه، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
10
11.طباطبایی حائری، سیدعلی بن محمدعلی، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، قم، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1418 ق.
11
12.طباطبایی حکیم، سیدمحسن، منهاج الصالحین (المحشی)، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، 1410 ق.
12
13.طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم بن عبدالعظیم، تکملة العروة الوثقی، قم، کتابفروشی داوری، 1414 ق.
13
14.طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1390 ق.
14
15.عاملی جبعی (شهید ثانی)، زینالدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه، حاشیه سیدمحمد کلانتر، قم، کتابفروشی داوری، 1410 ق.
15
16.همو، مسالک الافهام فی شرح شرائع الاسلام، قم، مٶسسة المعارف الاسلامیه، 1413 ق.
16
17.عاملی جزینی، محمد بن جمالالدین مکی، الدروس الشرعیة فی فقه الامامیه، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417 ق.
17
18.علامه حلّی، ابومنصور جمالالدین حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
18
19.غروی نائینی، محمدحسین، منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، تقریر موسی بن محمد نجفی خوانساری، تهران، المکتبة المحمدیه، 1373 ق.
19
20.کاشفالغطاء، جعفر بن خضر مالکی، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1422 ق.
20
21.کاشفالغطاء، عباس بن حسن، منهل الغمام فی شرح شرائع الاسلام، نجف اشرف، مٶسسة کاشفالغطاء، 1424 ق.
21
22.کاشفالغطاء، محمدحسین بن محمدرضا، تحریر المجله، چاپ دوم، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، 1432 ق.
22
23.کرکی عاملی (محقق ثانی)، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، چاپ دوم، قم، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1414 ق.
23
24.کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، الکافی، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407 ق.
24
25.گیلانی قمی، میرزا ابوالقاسم بن محمدحسن، جامع الشتات فی اجوبة السٶالات، تهران، کیهان، 1413 ق.
25
26.مازندرانی، علیاکبر، دلیل تحریر الوسیلة ـ الوقف، تهران، مٶسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1430 ق.
26
27.مجاهد طباطبایی حائری، سیدمحمد بن علی، کتاب المناهل، قم، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، بیتا.
27
28.مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تحقیق سیدهاشم رسولی محلاتی، چاپ دوم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1404 ق.
28
29.محقق حلّی، ابوالقاسم نجمالدین جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ دوم، قم، اسماعیلیان، 1408 ق.
29
30.محقق سبزواری، محمدباقر بن محمدمٶمن، کفایة الاحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1423 ق.
30
31.موسوی خمینی، سیدمصطفی، الخیارات، تهران، مٶسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1418 ق.
31
32.موسوی خویی، سیدابوالقاسم، منهاج الصالحین، چاپ بیست و هشتم، قم، مدینة العلم، 1410 ق.
32
33.موسوی سبزواری، سیدعبدالاعلی، مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، چاپ چهارم، قم، مٶسسة المنار، 1413 ق.
33
34.موسوی گلپایگانی، سیدمحمدرضا، هدایة العباد، قم، دار القرآن الکریم، 1413 ق.
34
35.نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چاپ هفتم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1404 ق.
35
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل فقهی و حقوقی تسریع در اجرای حکم مدنی با تاکید بر اجرای موقت
میتوان گفت اجرای حکم، غایت هدف محکومٌله در فرایند دادرسی است؛ اما قوانین حاکم، شرط اجرای حکم را قطعیت رأی میدانند و نهاد اجرای موقت حکم در حقوق موضوعه جز در مواردی خاص پیشبینی نگردیده است، در حالی که این نهاد سابقاً در ماده 191 قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 25/06/1318 و بر اساس خواستگاه این قانون از حقوق فرانسه توسط قانونگذار تجویز شده بود. در این مقاله که به روش توصیفی و تحلیلی، ابتدا تسریع در اجرای حکم توصیف شده و سپس بر اساس اهمیت آن، اجرای موقت تحلیل گردیده است، در صدد اثبات این موضوع هستیم که اجرای موقت حکم به عنوان راهکاری مناسب در جهت احقاق حق بوده و تسریع در رسیدگی دارای سابقه فقهی است و روایاتی در فقه وجود دارند که به تسریع و عدم مماطله در مرحلۀ صدور نظر دارند که میتوانند با وحدت ملاک، مستند تجویز اجرای موقت احکام در مواردی قرار گیرند که ضرر جبرانناپذیری تصور شود. این در حالی است که اصولاً در فقه، رسیدگی یک مرحلهای و احکام قطعی است و با بررسی مصادیق اجرای موقت در حقوق فعلی به این سٶال پاسخ میدهیم که با استقراء در مصادیق نمیتوان به یک قاعده عمومی و حکم اصطیادی دست یافت. لذا حذف نهاد اجرای موقت حکم از قانون آیین دادرسی مدنی اشتباه مٶثری بوده و ضرورت تقنین مجدد آن توسط قانونگذار وجود دارد.
https://cjd.razavi.ac.ir/article_1259_5bf939c4666b1a39d4d0f44239267af1.pdf
2021-09-23
23
50
10.30513/cjd.2021.21.1003
اجرای موقت
اجرای قطعی
تسریع در دادرسی
دادرسی فوری
امیر
انتظاری
amir.entezary60.aa@gmail.com
1
دانشجوی دکتری تخصصی حقوق خصوصی،گروه حقوق، واحد نیشابور،دانشگاه آزاد اسلامی،نیشابور ، ایران اسلامی،نیشابور
AUTHOR
رسول
مقصود پور
maghsoudpour@gmail.com
2
استادیارگروه حقوق ، واحد نیشابور ، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران(نویسنده مسول)
LEAD_AUTHOR
سید محسن
حسینی پویا
m.hoseini.p@gmail.com
3
استادیارگروه حقوق ، واحد نیشابور ، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران
AUTHOR
احمد
تاجی
ahmad.taji@icloud.com
4
استادیارگروه حقوق ، واحد نیشابور ، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران
AUTHOR
1. نهجالبلاغه.
1
2. ابن برّاج طرابلسی، قاضی عبدالعزیز بن نحریر، المهذب، تحقیق و تصحیح جمعی از محققان و مصححان تحت اشراف جعفر سبحانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1406 ق.
2
3. الماسی، نجاد علی، «شناسایی و اجرای احکام مدنی خارجی در حقوق فرانسه و حقوق انگلیس و آمریکا»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی (دانشگاه تهران)، دوره بیست و پنجم، شماره پیاپی 1161، زمستان 1369 ش.
3
4. بهرامی، بهرام، آیین دادرسی مدنی کاربردی، چاپ ششم، تهران ، نگاه بینه، 1383 ش.
4
5. جبعی عاملی (شهید ثانی)، زینالدین بن علی، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیه، 1413 ق.
5
6. جمعی از مؤلفان، مجله فقه اهل بیت (فارسی)، قم، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت ، 1374 ش.
6
7. حرّ عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1409 ق.
7
8. خدابخشی، عبداللّٰه، مبانی فقهی آیین دادرسی مدنی و تأثیر آن در رویه قضایی، چاپ سوم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1393 ش.
8
9. رشتی گیلانی نجفی، میرزا حبیباللّٰه، کتاب القضاء، تحقیق سیداحمد حسینی، قم، دار القرآن الکریم، 1401 ق.
9
10.رودیجانی، محمدمجتبی، تفسیر جامع قانون اجرای احکام مدنی، چاپ دوم، تهران، کتاب آوا، 1396 ش.
10
11.زراعت، عباس، قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی ایران، تهران، خط سوم، 1383 ش.
11
12.طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، تحقیق سیدمحمدتقی کشفی، چاپ سوم، تهران، المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریه، 1387 ق.
12
13.عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی: نظام سیاسی و رهبری در اسلام، چاپ چهارم، تهران، امیرکبیر، 1377 ش.
13
14.فخرالمحققین حلّی، ابوطالب محمد بن حسن بن یوسف، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم، اسماعیلیان، 1387 ق.
14
15.قرائتی، محسن، تفسیر نور، چاپ یازدهم، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، 1383 ش.
15
16.قربانوند، محمدباقر، تفسیر قضایی و نقد قانون حمایت خانواده (مصوب 1391)، آیین دادرسی، اجرای احکام، حقوق ماهوی و آییننامه اجرایی (دیدگاه قضات دادگاههای تجدیدنظر استان تهران)، چاپ سوم، تهران، مجد، 1395 ش.
16
17.کلینی رازی، ابوجعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق، الفروغ من الکافی، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407 ق.
17
18.متین دفتری، احمد، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، تهران، مجد، 1378 ش.
18
19.مجلسی دوم، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار ، بیروت، مؤسسة الطبع و النشر، 1410 ق.
19
20.محقق داماد یزدی، سیدمصطفی، قواعد فقه، چاپ دوازدهم، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، 1377 ش.
20
21.مدنی، سیدجلالالدین، آیین دادرسی مدنی، چاپ پنجم، تهران، پایدار، 1378 ش.
21
22.معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه، دفتر بررسی و تهیه و تدوین متون آموزشی، مجموعه نشستهای قضایی دادگستری «10»؛ مسائل آیین دادرسی مدنی (2)، ویرایش دوم با تجدیدنظر و اصلاحات و اضافات، چاپ دوم، تهران، معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه، زمستان 1382 ش.
22
23.مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از فضلا، برگزیده تفسیر نمونه، تنظیم احمدعلی بابایی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1386 ش.
23
24.موسوی بجنوردی، سیدمحمد بن حسن، قواعد فقهیه، چاپ سوم، تهران، عروج، 1401 ق.
24
25.موسوی خمینی، سیدروحاللّٰه، ترجمه تحریر الوسیله، ترجمه علی اسلامی، چاپ بیست و یکم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1425 ق.
25
26.مهاجری، علی، دانشنامه اجرای احکام مدنی (جلد اول: قواعد عمومی)، تهران، فکرسازان، 1396 ش.
26
27.نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چاپ هفتم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1404 ق.
27
28. ALI (American Law Institute)/UNIDROIT (the International Institute for the Unification of Private Law), Principles of Transnational Civil Procedure, UNIDROIT, Cambridge University Press, 2006.
28
ORIGINAL_ARTICLE
حل و فصل مالی بانکها و موسسات اعتباریِ متوقف «با نگاهی به طرح جامع بانکداری»
علت عمده بحرانهای مالی بانکها و مٶسسات اعتباری، توقف از ایفای تعهداتی است که بر عهده آنهاست. راهکار نظام سنتی برای برونرفت از این بحران، اعمال فرایند ورشکستگی است. امروز اندیشههای حقوقی به این سو گرایش دارند که برای جلوگیری از تشدید بحرانهای مالی، باید نظام عادی ورشکستگی را رها ساخته و در اندیشه ضرورتهای اجتماعی، اقتصادی و... بود تا با صرف کمترین هزینه، بیشترین کارایی را به ارمغان آورد. نظام حل و فصل مالی، ابزارهای متنوعی را برای حفظ ثبات مالی بانکها طراحی نموده و به مقامات ناظر، اجازه مداخله زودهنگام را داده است. همچنین در صورت عدم توفیق در بازسازی نیز تضمین سپردهها میتواند اطمینان خاطر سپردهگذاران را فراهم نماید. از سوی دیگر، باید حرمت سایر قواعد حقوقی از جمله «عدل و انصاف در ورشکستگی» و «ولکر» نگاه داشته شود. از این رو، در تحقیق حاضر به دنبال آن هستیم تا نظام مذکور را معرفی کنیم و نقاط قوت و ضعف آن را به تصویر کشیده و تا حد امکان با «طرح جامع بانکداری جمهوری اسلامی ایران» منطبق نماییم.
https://cjd.razavi.ac.ir/article_1243_e747ea709f923464d00efc138ec44eeb.pdf
2021-09-23
51
80
10.30513/cjd.2021.39.1009
ابزار گزیر
راهبرد تقنینی
نجات از درون
نجات از بیرون
ورشکستگی
احمد
بیگی حبیب آبادی
beygiah@yahoo.com
1
استادیار پژوهشگاه قوه قضاییه
AUTHOR
حسین
پاشائی
pashaee.lawyer@gmail.com
2
کارشناس ارشد حقوق خصوصی
LEAD_AUTHOR
1. امینی، علیرضا، و سیدمحمدرضا آیتی، تحریر الروضه فی شرح اللمعه، مقدمه ابوالقاسم گرجی، تهران، سمت و کتاب طه، 1390 ش.
1
2. حسینی مراغی، سید میرعبدالفتاح بن علی، العناوین الفقهیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1418 ق.
2
3. خراطها، محمد طه، بایستههای حقوقی حل و فصل مالی بانکها و مٶسسات اعتباری در حقوق ایران و کامنلا، پایاننامه کارشناسیارشد حقوق خصوصی، دانشگاه امام صادق ، 1397 ش.
3
4. رحیمی، نسرین، بررسی فقهی ورشکستگی، پایاننامه کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه قم، 1377 ش.
4
5. رضوی، سیدعلی، سیدمحمد رضوی، و محمدرضا پاسبان، «ماهیت حقوقی ادغام شرکتهای تجاری؛ مطالعه تطبیقی در فقه امامیه، حقوق ایران و مصر»، آموزههای فقه مدنی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، دوره یازدهم، شماره 19، بهار و تابستان 1398 ش.
5
6. روشن، محمد و امین امیرحسینی، «پیشگیری از وقوع ورشکستگی در نظام حقوقی ایران و جایگاه آن در فقه امامیه با نگاهی به حقوق فرانسه»، فقه و مبانی حقوق اسلامی (مقالات و بررسیها)، دوره پنجاهم، شماره 1، بهار و تابستان 1396 ش.
6
7. شریفزاده، محمدجواد، «نقد نظام توقف و ورشکستگی بانکی در ایران و ضرورتسنجی جایگزینی آن با نظام گزیر (Resolution) برای مقاومسازی بخش مالی در کشور»، پژوهشنامه انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال هفدهم، شماره 9 (پیاپی 52)، اسفند 1396 ش.
7
8. شهرستانی، حمید، و صغری قبادی، «تأثیر ادغام بر کارایی بانکها در ایران»، نشریه اقتصاد مالی (اقتصاد مالی و توسعه)، دوره دوم، شماره 5، زمستان 1387 ش.
8
9. شیروانی، علی، و محمدمسعود عباسی، ترجمه و تبیین شرح اللمعه، قم، دار العلم، 1391 ش.
9
10.طباطبایینژاد، سیدمحمد، «کاستیهای نظام ورشکستگی بانکها در ایران»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره چهل و پنجم، شماره 1، بهار 1394 ش.
10
11.عاملی جبعی (شهید ثانی)، زینالدین بن علی بن احمد، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه، قم، شارع العلم، 1430 ق.
11
12.عیسیزاده، سعید، و مریم مظهری آوا، «اثر کارایی مدیریتی در کاهش هزینهها بعد از ادغام بانکها در ایران»، مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، دوره ششم، شماره 21، بهار 1396 ش.
12
13.محقق حلّی، ابوالقاسم نجمالدین جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، کتاب التجاره، بیروت، دار الاضواء، 1392 ق.
13
14.میرشکاری، عباس، و افروز صمدی، «تصفیه ویژه»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی (حقوق سابق)، سال چهل و هفتم، شماره 4، زمستان 1396 ش.
14
15.نوری یوشانلویی، جعفر، و سعیدهسادات باقری، «تأثیر پیشگیری از ورشکستگی بانکها بر تصفیه آنها»، فصلنامه تصفیه، شمارههای 3ـ4، تابستان و پاییز 1397 ش.
15
16. Ambrasas, Tomas, Bank Resolution Regime: Balancing Private and Public Interests, Doctoral Dissertation, Vilnius, Basel, 2015.
16
17. Avci, S. Burcu & Cindy A. Schipani & H. Nejat Seyhun, “Eliminating Conflicts of Interests in Banks: The Significance of the Volcker Rule”, Yale Journal on Regulation, Vol. 35(2), 2018.
17
18. Castañeda, Juan E. & David G. Mayes & Geoffrey Wood (Eds.), European Banking Union: Prospects and Challenges, Abingdon, Routledge, 2016.
18
19. Datoo, Akber, Legal Data for Banking: Business Optimisation and Regulatory Compliance, John Wiley & Sons, 2019.
19
20. EU, Directive 2014/59/EU of 15 May 2014 establishing a framework for the recovery and resolution of credit institutions and investment firms, 2014.
20
21. FDIC (Federal Deposit Insurance Corporation), Resolutions Handbook, 2014.
21
22. García-Olalla, Myriam & Judith Clifton (Eds.), Contemporary Issues in Banking: Regulation, Governance and Performance, Springer, 2018.
22
23. Haentjens, Matthias, & Bob Wessels (Eds.), Research Handbook on Crisis Management in the Banking Sector, Edward Elgar Publishing, 2015.
23
24. OECD, OECD Economic Surveys, OECD Publishing, Spain, 2012.
24
25. Ognjenovic, Djurdjica, Deposit Insurance Schemes: Funding, Policy and Operational Challenges, Springer, 2017.
25
26. Parker, David C., Closing a Failed Bank: Resolution Practices and Procedures, International Monetary Fund, 2011.
26
ORIGINAL_ARTICLE
اصل قابل استناد در موارد شک در امری یا تکمیلی بودن قاعده حقوقی با مطالعه تطبیقی در نظام حقوقی مصر
در دکترین حقوقی، معیارهای متعددی برای تمیز قواعد امری از قواعد تکمیلی ارائه شده است. با وجود این، گاهی ممکن است در ماهیت پارهای از قواعد حقوقی به لحاظ امری یا تکمیلی بودن، شک و تردید به وجود آید که همین امر موجب طرح چند سٶال مهم در این زمینه میشود؛ از جمله: در نظام حقوقی ایران اصل قابل استناد در این موارد چیست؟ آیا با استناد به ماده 10 ق.م. میتوان گفت که اصل بر تکمیلی بودن قواعد حقوقی است؟ در پاسخ به سٶالات مذکور، بین حقوقدانان اختلافنظر وجود دارد. برخی با توجه به قاعده اصالة الاطلاق، امری بودن قواعد حقوقی را اصل دانستهاند. برخی با توجه به ماده 10 ق.م.، مبنا را بر تکمیلی بودن قرار دادهاند، عدهای نظریه نسبی بودن را برگزیده، معتقدند که در این خصوص باید به جای کلیگرایی، به تجربه روی آورد و از استقراء در احکام قانون دریافت که قانونگذار در هر مورد، چه اصلی را برقرار کرده است. گروهی نیز نظر قاضی را مناط اعتبار قرار دادهاند. در حقوق مصر نیز در این زمینه دو ضابطه اصلی وجود دارد. نخست توجه به لحن مواد قانونی است. دوم تکیه بر مفهوم نظم عمومی و اخلاق حسنه، که تمیز قاضی در این خصوص ضابطه نهایی است. آنچه از مطالعه و بررسی منابع فقهی و حقوقی و مقررات قانون مدنی در این زمینه به دست میآید این است که در نظام حقوقی ایران، اصل بر تکمیلی بودن قواعد حقوقی است و امری بودن قواعد حقوقی، امری استثنایی و خلاف قاعده است. مستند این ادعا علاوه بر ماده 10 ق.م.، مبانی حقوق بشر و اصل صحت مندرج در ماده 223 ق.م. میباشد.
https://cjd.razavi.ac.ir/article_1257_56bd0d74aa1356b695cc877e352954da.pdf
2021-09-23
81
108
10.30513/cjd.2021.29.1004
قاعده امری
قاعده تکمیلی
نظم عمومی
ماده 10 قانون مدنی
بیژن
حاجی عزیزی
haji598@basu.ac.ir
1
دانشیار دانشگاه بوعلی سینا همدان
AUTHOR
حامد
خسروی
hamed3564@yahoo.com
2
کارشناس ارشد حقوق خصوصی
LEAD_AUTHOR
یاسر
خسروی
yaserhkh66@yahoo.com
3
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی
AUTHOR
1. آل بحرالعلوم، سیدمحمد بن محمدتقی، بلغة الفقیه، تهران، مکتبة الصادق ، 1403 ق.
1
2. ابوالسعود، رمضان محمد، و محمد حسین منصور، المدخل الی القانون، بیروت، منشورات الحلبی، 2003م.
2
3. اراکی، محمدعلی، کتاب البیع، قم، مٶسسه در راه حق، 1415 ق.
3
4. اعظمی زنگنه، عبدالحمید، حقوق بازرگانی، چاپ سوم، بیجا، بینا، 1346 ش.
4
5. امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، تهران، اسلامیه، بیتا.
5
6. انصاری، مرتضی بن محمدامین، کتاب المکاسب، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415 ق.
6
7. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، تأثیر اراده در حقوق مدنی، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1392 ش.
7
8. همو، ترمینولوژی حقوق، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1393 ش.
8
9. همو، مقدمه عمومی علم حقوق، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1383 ش.
9
10.حائری، مسعود، مبانی فقهی تحلیلی از ماده 10 ق.م.، تهران، کیهان، 1370 ش.
10
11.حسنی، هاشم معروف، نظریة العقد فی الفقه الجعفری، بیروت، مکتبة هاشم، بیتا.
11
12.خالقی، علی، آیین دادرسی کیفری، تهران، مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، 1394 ش.
12
13.دانشپژوه، مصطفی، شناسه حقوق، تهران، جنگل، 1391 ش.
13
14.رهپیک، حسن، مقدمه علم حقوق، تهران، خرسندی، 1392 ش.
14
15.زراعت، عباس، و محمدرضا معین، مقدمه علم حقوق، تهران، جنگل، 1391 ش.
15
16.ساکت، محمدحسین، حقوقشناسی: دیباچهای بر دانش حقوق، تهران، ثالث، 1387 ش.
16
17.سعد، نبیل ابراهیم، و محمد حسین منصور، مبادئ القانون (المدخل الی القانون ـ نظریة الالتزامات)، بیروت، دار النهضة العربیه، 1995 م.
17
18.سلطان، انور، المبادئ القانونیة العامه، بیروت، دار النهضة العربیه، 1983 م.
18
19.سنهوری، عبدالرزاق احمد، الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید، بیروت، منشورات الحلبی، 2009 م.
19
20.همو، نظریة العقد، تهران، خرسندی، 1391 ش.
20
21.شایگان، علی، حقوق مدنی، تهران، مهر کلام، 1396 ش.
21
22.شبخیز، محمدرضا، و عباد محمدتبار، اصول فقه دانشگاهی، تهران، کتاب آوا، 1396 ش.
22
23.شمس، عبداللّٰه، آیین دادرسی مدنی (دوره پیشرفته)، تهران، دراک، 1389 ش.
23
24.صده، عبدالمنعم فرج، اصول القانون، بیروت، دار النهضة العربیه، بیتا.
24
25.صفایی، حسین، قواعد عمومی قراردادها، تهران، میزان، 1388 ش.
25
26.طباطبایی حکیم، سیدمحسن، نهج الفقاهه، قم، 22 بهمن، بیتا.
26
27.طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم بن عبدالعظیم، حاشیة المکاسب، قم، اسماعیلیان، 1421 ق.
27
28.غروی اصفهانی (کمپانی)، محمدحسین، حاشیة کتاب المکاسب، قم، انوار الهدی، 1418 ق.
28
29.قاسم، محمد حسن، المدخل لدراسة القانون، بیروت، منشورات الحلبی، 2006 م.
29
30.قاسمزاده، سیدمرتضی، حقوق مدنی: اصول قراردادها و تعهدات؛ نظری و کاربردی، تهران، دادگستر، 1386 ش.
30
31.قبولی درافشان، سیدمحمدمهدی و دیگران، «بررسی فقهی حقوقی اصل قابل استناد در موارد تردید در مشروعیت شرط»، پژوهشهای فقهی، دوره یازدهم، شماره 2، تابستان 1394 ش.
31
32.کاتوزیان، ناصر، اعمال حقوقی ـ قرارداد ـ ایقاع، تهران، شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا، 1383 ش
32
33.همو، دورۀ مقدماتی حقوق مدنی؛ درسهایی از شفعه، وصیت، ارث، تهران، میزان، 1386 ش. (الف)
33
34.همو، دورۀ مقدماتی حقوق مدنی؛ درسهایی از عقود معین، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1386 ش. (ب)
34
35.همو، فلسفه حقوق، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1393 ش.
35
36.همو، قانون مدنی در نظم کنونی، تهران، میزان، 1386 ش. (ج)
36
37.همو، قواعد عمومی قراردادها، تهران، شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا، 1385 ش.
37
38.همو، مقدمه علم حقوق، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1394 ش.
38
39.کرکی عاملی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، چاپ دوم، قم، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1414 ق.
39
40.کریمی، عباس، هادی شعبانی کندسری، و حسن اسکندری، «تأملی در تفکیک مِلک، حق و حکم در فقه امامیه»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال هشتم، شماره 15، پاییز و زمستان 1395 ش.
40
41.گرجی، ابوالقاسم، «حق و حکم و فرق میان آنها»، مطالعات حقوقی و قضایی، شماره 1، بهار 1364 ش.
41
42.لاری، سیدعبدالحسین، التعلیقة علی المکاسب، قم، مٶسسة المعارف الاسلامیه، 1418 ق.
42
43.محقق داماد، سیدمصطفی، قواعد فقه، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، 1406 ق.
43
44.مدنی، سیدجلالالدین، حقوق مدنی، تهران، پایدار، 1390 ش.
44
45.موسوی بجنوردی، سیدحسن بن آقابزرگ، القواعد الفقهیه، قم، الهادی، 1419 ق.
45
46.موسوی بجنوردی، سیدمحمد بن حسن، قواعد فقهیه، چاپ سوم، تهران، عروج، 1401 ق.
46
47.موسوی خویی، سیدابوالقاسم، مصباح الفقاهه ـ المکاسب، تقریر محمدعلی توحیدی تبریزی، نرمافزار جامع فقه اهل البیت ، بیتا.
47
48.میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن، رسائل المیرزا القمی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی ـ شعبه خراسان، 1427 ق.
48
49.میلانی، سیدمحمد، محاضرات فی فقه الامامیه، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد، 1395 ش.
49
50.نجفی خوانساری، موسی بن محمد، کتاب منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، تقریرات بحث محمدحسین غروی نائینی، تهران، المکتبة المحمدیه، 1373 ق.
50
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی مبانی و احکام معامله مال غیر در فقه امامیه، حقوق ایران و حقوق انگلستان
اغلب حقوقدانان و مشهور فقها، مقررات فضولی را از قواعد عمومی قراردادها دانسته و آن را به تمامی انواع عقود تسری دادهاند. این گستردگی موجب شده است که برخی از حقوقدانان احکام فضولی را مغایر با نظم عمومی بپندارند. در مقابل در حقوق انگلستان به بهانه تأمین نظم عمومی، استثنائاتی بر قاعده «عدم امکان انتقال رابطه توسط غیر ذیحق» وارد شده و انتقال مال غیر در برخی موارد نافذ دانسته شده است. به علاوه در حقوق این کشور جهت تسهیل امور تجاری، معاملات وکیل خارج از حدود اذن یا معاملات هر شخصی که تظاهر به نمایندگی کند، قابل تنفیذ شمرده شده است. اختلاف نگرش به کارایی تقنین پیرامون انتقال مال غیر و همین طور اختلاف احکام، ناشی از تفاوت مبانی «معامله مال غیر» در این دو نظام حقوقی است.در این نوشتار با تفکیک معاملات فضولی مراعی از موقوف خواهیم دید که مبنای عدم نفوذ در معاملات اخیر، نظریه «استناد به مالک» بوده و در حقوق انگلستان، معامله مال غیر به فراخور حکم بر دو مبنای «نمایندگی ناشی از تنفیذ» و «اداره عقد» استوار است.
https://cjd.razavi.ac.ir/article_1267_1bbc5112f7061b3456c18ed62e2fe8d4.pdf
2021-09-23
109
136
10.30513/cjd.2021.444.1087
عقد فضولی
معامله مال غیر
نمایندگی ناشی از تنفیذ
اداره عقد
استناد به مالک
حامد
خوبیاری
h.khubyari@gmail.com
1
دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه اصفهان
AUTHOR
محمد صادق
طباطبایی
tabatabaei@ase.ui.ac.ir
2
دانشیار گروه حقوق دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
علیرضا
آرش پور
a.arashpour@ase.ui.ac.ir
3
استادیار گروه حقوق دانشگاه اصفهان
AUTHOR
1. آل کاشفالغطاء، محمدحسین بن محمدرضا، تحریر المجله، تحقیق محمد ساعدی، قم، مرکز التحقیقات و الدراسات العلمیه، بیتا.
1
2. اصغرزاده بناب، مصطفی، معاملات فضولی و دعاوی ناشی از آنها، چاپ دوم، تهران، خرسندی، 1393 ش.
2
3. انصاری، مرتضی بن محمدامین، کتاب المکاسب، قم، کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415 ق.
3
4. باقری اصل، حیدر، آثار عقد بیع، تبریز، دانشگاه تبریز، 1394 ش.
4
5. پیرعطایی، علی، نظریه اداره قرارداد، تهران، ققنوس، 1388 ش.
5
6. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، الفارق (دائرةالمعارف عمومی حقوق)، تهران، گنج دانش، 1388 ش.
6
7. همو، تأثیر اراده در حقوق مدنی، چاپ سوم، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1392 ش.
7
8. همو، دائرةالمعارف حقوق مدنی و تجارت، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1388 ش.
8
9. همو، فلسفه حقوق مدنی، چاپ سوم، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1393 ش.
9
10.خراطها، محمدطه، و سیدمصطفی سعادت مصطفوی، «کاشفیت یا ناقلیت اجازه معامله فضولی در فقه امامیه و قانون مدنی ایران»، مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق، سال دهم، شماره 34، پاییز و زمستان 1395 ش.
10
11.رشتی، میرزا حبیباللّٰه بن محمدعلی، کتاب الاجاره، قم، نشر مٶلف، 1310 ق.
11
12.زراعت، عباس، «بررسی رابطه عقد فضولی و انتقال مال غیر»، فقه و اصول، سال چهل و ششم، شماره 98، پاییز 1393 ش.
12
13.شهیدی، مهدی، اصول قراردادها و تعهدات، چاپ ششم، تهران، مجد، 1391 ش.
13
14.همو، تشکیل قراردادها و تعهدات، چاپ دهم، تهران، مجد، 1393 ش.
14
15.صابری، حسین، محمدرسول آهنگران، و سهند صادقی بهمنی، «بازپژوهشی فقهی ـ حقوقی پیرامون تفکیک قصد از رضا»، آموزههای فقه مدنی، دوره پنجم، شماره 7، بهار و تابستان 1392 ش.
15
16.صفار، محمدجواد، قبض و اثر آن در عقود، تهران، جنگل، 1389 ش.
16
17.صفار، محمدجواد، و محمد فتاحی، تنفیذ معامله ـ ماهیت، شرایط، آثار، تهران، جنگل، 1391 ش.
17
18.صفایی، سیدحسین، محمدعیسی تفرشی، و جلیل قنواتی، «تحلیل نمایندگی ناشی از تنفیذ در حقوق انگلیس، اسلام و ایران»، فصلنامه مدرس علوم انسانی (پژوهشهای حقوق تطبیقی)، دوره پنجم، شماره 4 (پیاپی 21)، زمستان 1380 ش.
18
19.طباطبایی، سیدمحمدحسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، حاشیه مرتضی مطهری، تهران، صدرا، 1364 ش.
19
20.طباطبایی حکیم، سیدمحسن، حقائق الاصول، چاپ پنجم، قم، مکتبة بصیرتی، 1408 ق.
20
21.طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم بن عبدالعظیم، حاشیة المکاسب، قم، اسماعیلیان، 1410 ق.
21
22.عامری، پرویز، «مبانی اداره مال غیر در حقوق اسلام»، رهنمون، شماره 1، زمستان 1381 ش.
22
23.غروی اصفهانی (کمپانی)، محمدحسین، حاشیة کتاب المکاسب، تحقیق عباس محمد آل سباع قطیفی، قم، دار المصطفی لاحیاء التراث، 1419 ق.
23
24.غروی نائینی، محمدحسین، فوائد الاصول، تقریر محمدعلی کاظمی خراسانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1404 ق.
24
25.همو، منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، تقریر موسی بن محمد نجفی خوانساری، تهران، المکتبة المحمدیه، 1373 ق.
25
26.فاضل موحدی لنکرانی، محمد، اصول فقه شیعه، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار ، 1381 ش.
26
27.قاسمی، محسن، شکلگرایی در حقوق مدنی، تهران، میزان، 1388 ش.
27
28.قنواتی، جلیل، مطالعه تطبیقی ایجاب و قبول، قم، بوستان کتاب، 1383 ش.
28
29.کاتوزیان، امیرناصر، ایقاع، چاپ پنجم، تهران، میزان، 1390 ش.
29
30.همو، عقود معین، چاپ ششم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1389 ش.
30
31.همو، قواعد عمومی قراردادها، چاپ هفتم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1385 ش.
31
32.کریمی، عباس، «تلاشی برای ساماندهی نظریه عدم نفوذ مراعی»، دیدگاههای حقوق قضایی، دوره هفدهم، شماره 58، تابستان 1391 ش.
32
33.محسنی، سعید، اشتباه در شخص طرف قرارداد (با مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و فرانسه)، تهران، دانشگاه امام صادق ، 1390 ش.
33
34.محقق داماد، سیدمصطفی، «وضعیت حقوقی معامله فضولی مسبوق به منع»، تحقیقات حقوقی، دوره هجدهم، شماره 69، بهار 1394 ش.
34
35.محقق داماد، سیدمصطفی، جلیل قنواتی، سیدحسن وحدتی شبیری، و ابراهیم عبدیپور فرد، حقوق قراردادها در فقه امامیه، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1389 ش.
35
36.مروج جزایری، سیدمحمدجعفر، منتهی الدرایة فی توضیح الکفایه، تقریر دروس محمدکاظم آخوند خراسانی، قم، دار الکتاب، 1415 ق.
36
37.همو، هدی الطالب فی شرح المکاسب، قم، دار الکتاب، 1416 ق.
37
38.مصلح، علیاصغر، «اعتباریات علامه طباطبایی، مبنای طرحی فلسفی برای فرهنگ»، حکمت و فلسفه، سال نهم، شماره 4 (پیاپی 36)، زمستان 1392 ش.
38
39.منتظری، حسینعلی، نهایة الاصول، تقریر دروس سیدحسین طباطبایی بروجردی، قم، تفکر، 1415 ق.
39
40.موسوی بجنوردی، سیدمحمد، فقه مدنی، تهران، مجد، 1388 ش.
40
41.موسوی خمینی، سیدروحاللّٰه، تحریر الوسیله، تهران، مٶسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1392 ش.
41
42.همو، کتاب البیع، تقریر محمدحسن قدیری، تهران، مٶسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1418 ق.
42
43.موسوی خویی، سیدابوالقاسم، مصباح الفقاهه، تقریر محمدعلی توحیدی تبریزی، قم، داوری، 1377 ش.
43
44.نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق عباس قوچانی، چاپ هفتم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1981 م.
44
45.نعمتاللهی، اسماعیل، «طلق بودن مورد معامله از دیدگاه فقهی و حقوقی»، حقوق خصوصی، دانشگاه تهران، دوره دهم، شماره 2، پاییز و زمستان 1392 ش.
45
46.نقیبی، سیدابوالقاسم، و الهام مغزی نجفآبادی، «نظریه واقعه حقوقی بودن ماهیت تنفیذ در فقه و حقوق ایران»، آموزههای فقه مدنی، دوره یازدهم، شماره 19، بهار و تابستان 1398 ش.
46
47.وروایی، اکبر، «جرم انتقال مال غیر»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، دوره شصت و ششم، شماره پیاپی 520، زمستان 1383 ش.
47
48. Bevan, Chris, “The doctrine of benefit and burden: reforming the law of covenants and the numerus clausus ‘problem’”, Cambridge Law Journal, Vol. 77(1), 2018.
48
49. Burdick, Francis Marion, The Law of Torts: A Concise Treatise on the Civil Liability at Common Law and Under Modern Statutes for Actionable Wrongs to Person and Property, Washington, D.C., Beard Books, 2000.
49
50. Chen-Wishart, Mindy, Contract Law, New York, Oxford University Press, 2018.
50
51. Dalley, Paula J., “A Theory of Agency Law”, University of Pittsburgh Law Review, Vol. 72(3), 2011.
51
52. Furmston, Michael Philip & Geoffrey Chevalier Cheshire & Cecil Herbert Stuart Fifoot, Cheshire, Fifoot and Furmston’s Law of Contract, New York, Oxford University Press, 2012.
52
53. Holdsworth, William Searle, A History of English Law, Methuen & Company, 1903.
53
54. Huffcut, Ernest Wilson, Elements of the Law of Agency, Washington D.C., Beard Books, 1999.
54
55. Kim, Nancy S., “Relative Consent and Contract Law”, Nevada Law Journal, Vol. 18(1), 2017.
55
56. Lewis, William Draper, “The Liability of the Undisclosed Principal in Contract”, Columbia Law Review, Vol. 9(2), 1909.
56
57. McKendrick, Ewan, Contract Law, Macmillan International Higher Education, 2017.
57
58. Müller-Freienfels, Wolfram, “The Undisclosed Principal”, Modern Law Review, Vol. 16(3), 1953.
58
59. Munday, Roderick, Agency: Law and Principles, New York, Oxford University Press, 2010.
59
60. Rasmusen, Eric Bennett, “Agency Law and Contract Formation”, Harvard Law and Economics Discussion Paper, No. 323, 2001.
60
61. Rochvarg, Arnold, “Ratification and Undisclosed Principals”, McGill Law Journal, Vol. 34(2), 1989.
61
62. Sargent, Mark A. & Arnold Rochvarg, “A Reexamination of the Agency Doctrine of Election”, University of Miami Law Review, Vol. 36(3), 1982.
62
63. Seavey, Warren A., “The Rationale of Agency”, The Yale Law Journal, Vol. 29(8), 1920.
63
64. Sihombing, Judith E., Goods: Sales and Securities, Hong Kong, Hong Kong University Press, 1997.
64
65. Thomas, Sean Rhys, “The Origins of the Factors Acts 1823 and 1825”, The Journal of Legal History, Vol. 32(2), 2011.
65
66. Thomas, Sean Rhys, A comparative analysis of the rule of nemo dat quod non habet and its exceptions in the law of England and Wales and the law of the United States of America, Manchester, University of Manchester, 2008.
66
ORIGINAL_ARTICLE
تصحیح فقهی ضمان تعلیقی؛ با رویکرد نقد مواد 691، 699 و 700 قانون مدنی
یکی از بحثهای چالشبرانگیز فقهی، مسئلۀ اشتراط تنجیز در عقود است و به ادعای برخی فقیهان، بطلان عقد تعلیقی در فقه شیعه امری اجماعی است. یکی از عقود مهم و پرکاربرد، عقد ضمان است که به نظر بسیاری از فقها، اجماع مذکور در آن جریان داشته و ضمان تعلیقی نیز باطل میباشد. از سوی دیگر، برخی فقها با نقد ادلۀ بطلان تعلیق و همچنین استناد به ادلۀ عمومی وفای به عقد، با حکم بطلان به مخالفت پرداختهاند. در نظر ایشان، اجماع مدرکی بوده و دلیل اصلی بطلان، «امتناع عقلی» تعلیق در عقود است؛ اما مثالهای نقض متعدد در فقه، دلیلی بر رد این برهان عقلی است. همچنین صدق عنوان «التزام یا تعهد طرفینی» برای شمولیت ادلۀ عمومی وفای به عقد کافی است و ضمان تعلیقی نیز چنین خصوصیتی را دارا میباشد. به نظر میرسد با بررسی نظریات گوناگون و ادلۀ آنها، ادلۀ بطلان ضمان تعلیقی از استحکام کافی برخوردار نبوده و میتوان صحت آن را پذیرفت. این حکم در تعدیل و بازنگری مواد 691، 699 و 700 قانون مدنی ـکه حکم به بطلان ضمان تعلیقی مینمایندـ کاربرد داشته و از این طریق میتوان عقد بیمه را به عنوان مصداقی از آن تصحیح نمود. پژوهش پیش رو با روش توصیفی ـ تحلیلی و با گردآوری اطلاعات از منابع کتابخانهای و رایانهای و در ادامه با تجزیه و تحلیل این دادهها، به بررسی این موضوع پرداخته است.
https://cjd.razavi.ac.ir/article_1279_a21ac36a65cf62dccb4a56833d641def.pdf
2021-09-23
137
162
10.30513/cjd.2021.305.1060
فقه
عقد
تعلیق
تنجیز
ضمان تعلیقی
قانون مدنی
هادی
خوش نقش
hadi.khoshnaghsh@gmail.com
1
طلبۀ سطح چهار حوزۀ علمیه قم
AUTHOR
محمد
ادیبی مهر
madiby@ut.ac.ir
2
دانشیار پردیس فارابی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
1. ابن ادریس حلّی، محمد بن منصور بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی،1410 ق.
1
2. ابن جنید اسکافی، محمد بن احمد کاتب بغدادی، مجموعة فتاوی ابن جنید، تصحیح علیپناه اشتهاردی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1416 ق.
2
3. ابن فهد حلّی، جمالالدین احمد بن محمد اسدی، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407 ق.
3
4. ابن منظور افریقی مصری، ابوالفضل جمالالدین محمد بن مکرم، لسان العرب، تحقیق جمالالدین میردامادی، چاپ سوم، بیروت، دار صادر، 1414 ق.
4
5. امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، چاپ هجدهم، تهران، کتابفروشی اسلامیه، 1384 ش.
5
6. انصاری، مرتضی بن محمدامین، کتاب المکاسب، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415 ق.
6
7. بحرانی آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهره، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1405 ق.
7
8. بروجردی عبده، محمد، حقوق مدنی، تهران، کتابفروشی علمی، 1329 ش.
8
9. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، چاپ سوم، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1386 ش.
9
10.حائری (شاهباغ)، سیدعلی، شرح قانون مدنی، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1376 ش.
10
11.حرّ عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1409 ق.
11
12.حسینی روحانی قمی، سیدمحمدصادق، المسائل المستحدثه، قم، بینا، بیتا.
12
13.حسینی مراغی، سید میرعبدالفتاح بن علی، العناوین الفقهیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417 ق.
13
14.حسینی واسطی زبیدی، سیدمحمدمرتضی بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس، تحقیق علی شیری، بیروت، دار الفکر، 1414 ق.
14
15.دهخدا، علیاکبر، لغتنامه دهخدا، تهران، مؤسسه لغتنامه دهخدا، بیتا.
15
16.صدر، سیدمحمدباقر، البنک اللاربوی فی الاسلام، چاپ هفتم، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، 1401 ق.
16
17.طباطبایی حکیم، سیدمحسن، مستمسک العروة الوثقی، قم، دار التفسیر، 1416 ق.
17
18.طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم بن عبدالعظیم، العروة الوثقی، چاپ دوم، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1409 ق.
18
19.همو، سؤال و جواب، تهران، مرکز نشر العلوم الاسلامی، 1415 ق.
19
20.طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، چاپ سوم، تهران، کتابفروشی مرتضوی، 1375 ش.
20
21.طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407 ق. (الف)
21
22.همو، المبسوط فی فقه الامامیه، چاپ سوم، تهران، المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریه، 1387 ق.
22
23.همو، تهذیب الاحکام، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407 ق. (ب)
23
24.عاملی، یاسین عیسی، الاصطلاحات الفقهیة فی الرسائل العملیه، بیروت، دار البلاغة للطباعة و النشر و التوزیع، 1413 ق.
24
25.عاملی جبعی (شهید ثانی)، زینالدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1412 ق.
25
26.همو، تمهید القواعد الاصولیة و العربیه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1416 ق.
26
27.همو، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مٶسسة المعارف الاسلامیه، 1413 ق.
27
28.عاملی جزینی (شهید اول)، محمد بن جمالالدین مکی، اللمعة الدمشقیة فی فقه الامامیه، بیروت، دار التراث ـ الدار الاسلامیه، 1410 ق.
28
29.علامه حلّی، ابومنصور جمالالدین حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، تذکرة الفقهاء، قم، مٶسسه آل البیت ، 1414 ق.
29
30.غروی اصفهانی (کمپانی)، محمدحسین، حاشیة کتاب المکاسب، قم، انوار الهدی، 1418 ق.
30
31.غروی نائینی، میرزا محمدحسین، المکاسب و البیع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
31
32.فخرالمحققین حلّی، ابوطالب محمد بن حسن بن یوسف، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم، اسماعیلیان، 1387 ق.
32
33.فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، چاپ دوم، قم، هجرت، 1409 ق.
33
34.فیومی مقری، احمد بن محمد بن علی، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، چاپ دوم، قم، دار الهجره، 1414 ق.
34
35.کاتوزیان، ناصر، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، چاپ بیست و سوم، تهران، میزان، 1388 ش.
35
36.همو، قواعد عمومی قراردادها، چاپ هفتم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1385 ش.
36
37.کاشفالغطاء نجفی، احمد بن علی بن محمدرضا، سفینة النجاة و مشکاة الهدی و مصباح السعادات، نجف اشرف، مؤسسة کاشفالغطاء، 1423 ق.
37
38.کرکی عاملی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، چاپ دوم، قم، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1414 ق.
38
39.گیلانی قمی، میرزا ابوالقاسم بن محمدحسن، جامع الشتات فی اجوبة السٶالات، تهران، کیهان، 1413 ق.
39
40.محقق اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1403 ق.
40
41.محقق حلّی، ابوالقاسم نجمالدین جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ دوم، قم، اسماعیلیان، 1408 ق.
41
42.محقق داماد، سیدمصطفی، بررسی فقهی حقوق خانواده ـ نکاح و انحلال آن، قم، مرکز نشر علوم اسلامی، بیتا.
42
43.محقق داماد، سیدمصطفی، جلیل قنواتی، سیدحسن وحدتی شبیری، و ابراهیم عبدیپور فرد، حقوق قراردادها در فقه امامیه، چاپ پنجم، تهران، سمت، 1392 ش.
43
44.مشکینی، میرزاعلی، مصطلحات الفقه، بیجا، بینا، بیتا.
44
45.موسوی اردبیلی، سیدعبدالکریم، فقه الشرکة و کتاب التأمین، قم، مکتبة امیرالمؤمنین ـ دار العلم مفید، 1414 ق.
45
46.موسوی خمینی، سیدروحاللّٰه، تهذیب الاصول، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1423 ق.
46
47.همو، کتاب البیع، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1421 ق.
47
48.موسوی خمینی، سیدروحاللّٰه، و دیگران، مجله فقه اهل بیت ؛ بررسی چند مسئلۀ مستحدثه، قم، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت، شماره اول، بیتا.
48
49.موسوی خویی، سیدابوالقاسم، مصباح الفقاهه، تقریر محمدعلی توحیدی تبریزی، بیجا، بینا، بیتا.
49
50.همو، موسوعة الامام الخوئی، قم، مٶسسة احیاء آثار الامام الخوئی، 1418 ق.
50
51.موسوی سبزواری، سیدعبدالاعلی، مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، چاپ چهارم، قم، مٶسسه المنار ـ دفتر معظمله، 1413 ق.
51
52.نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چاپ هفتم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1404 ق.
52
ORIGINAL_ARTICLE
تاثیراعمال تحریم توسط کشور های طرف موافقت نامه برجام دراجرای قراردادهای بالادستی بین المللی نفتی از دیدگاه نظام حقوقی ایران
نقض موافقتنامه برجام در اثر خروج و یا ادعای نقض آن و در نتیجه اعمال مجدد تحریمها، آیا منجر به معافیت یا تعلیق قراردادهای صنعت نفت در حوزه بالادستی میشود؟ اینکه اعمال تحریم از مصادیق قوه قاهره و یا دشواری اجرای قرارداد محسوب شود، موضوعی مورد اختلاف است. شرط اساسی وقوع قوه قاهره، قابل پیشبینی بودن حادثه و غیر قابل کنترل بودن است. مطابق با مفاد بندهای 14 و 15 قطعنامه 2231 شورای امنیت، تحریمهای اعمالشده نسبت به قراردادهایی مؤثر است که بعد از تاریخ تحریم منعقد شده باشد. صرف وقوع تحریم نمیتواند منجر به وقوع قوه قاهره گردد؛ زیرا چنانچه تحریم قابل پیشبینی باشد، از مصادیق قوه قاهره نمیباشد. در این صورت ممکن است گفته شود که تحریم از مصادیق دشواری اجرای قرارداد تلقی شود. در مواد 227 و 229 تعذر اجرای قرارداد مورد اشاره قرار گرفته و در حقوق ایران پذیرفته شده است. لکن آنچه که در مواد 227 و 229 قانون مدنی بیان شده است، صرفاً ناظر بر تعذر اجرای قرارداد در نتیجه تلف شدن مادی موضوع تعهد است که به سبب قوه قاهره حادث میشود که در قراردادهای نفتی، تلف مادی محقق نشده است؛ زیرا این نوع از قراردادهای نفتی مستمر است. به همین دلیل در اصلاحیه اخیر تحت عنوان «مقررات ناظر بر انعقاد و اجرای قراردادهای نفتی» صراحتاً بیان شده که در هنگام تنظیم قرارداد باید بندهای 14 و 15 قطعنامه 2231 رعایت شود. این موضوع دلالت بر این دارد که تحریم دیگر به عنوان یکی از مصادیق قوه قاهره در قراردادهای بالادستی صنعت نفت تلقی نخواهد شد. بنابراین مقتضی است تحریم از مصادیق دشواری اجرای قرارداد تلقی گردد که منجر به تعدیل قرارداد خواهد شد.
https://cjd.razavi.ac.ir/article_1271_96123120d99f82f58a6d4fddfe9bcf02.pdf
2021-09-23
163
190
10.30513/cjd.2020.488.1097
تحریم
موافقتنامه برجام
قراردادهای بالادستی نفتی
قوه قاهره
دشواری اجرای قرارداد
فرهاد
روهنی
rohanyfarhad@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، گروه حقوق، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران
AUTHOR
سید نصراله
ابراهیمی
snebrahimi@ut.ac.ir
2
دانشیار و عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
مجتبی
زاهدیان
zahedian.mojtaba@yahoo.com
3
استادیار گروه حقوق، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
AUTHOR
سید محسن
حسینی پویا
m.hoseini.p@gmail.com
4
استادیار گروه حقوق، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران
AUTHOR
1. آمدی، سیفالدین ابوالحسن علی بن ابیعلی بن محمد، الاحکام فی اصول الاحکام، قاهره، بینا، 1387 ق.
1
2. ابراهیمی، سیدنصراللّٰه، و شادی اویارحسین، «آثار تحریم بر اجرای قراردادهای بازرگانی بینالمللی از منظر فورسماژور»، دانش حقوق مدنی، سال اول، شماره 2، پاییز و زمستان 1391 ش.
2
3. ابراهیمی، سیدنصراللّٰه، و فرخ جواندل جانانلو، «مدیریت تفسلی ریسک در تنظیم قراردادهای بینالمللی نفت»، مطالعات حقوق انرژی، دوره اول، شماره 1، بهار و تابستان 1394 ش.
3
4. ارغوانی پیرسلامی، فریبرز، «برجام به مثابه توافق بینالمللی: کاوشی در ماهیت و ضمانت اجرا»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال دوازدهم، شماره 4 (پیاپی 48)، پاییز 1396 ش.
4
5. بامری، مسلم، «برجام و تأثیر آن بر مناسبات اقتصادی ج. ا. ایران»، پژوهش ملل، دوره سوم، شماره 30، خرداد 1397 ش.
5
6. توسلی نائینی، منوچهر، «بر هم خوردن تعادل اقتصادی قرارداد و پیشبینی شرط هاردشیپ در قراردادهای بینالمللی»، دانش حقوق مدنی، سال پنجم، شماره 1 (پیاپی 9)، بهار و تابستان 1395 ش.
6
7. جعفری، علی، و مجید تلخابی، «بررسی تطبیقی تعذر اجرای قرارداد در فقه و حقوق ایران و حقوق انگلیس»، ماهنامه معرفت، سال نوزدهم، شماره 1 (پیاپی 148)، فروردین 1389 ش.
7
8. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، حقوق تعهدات، تهران، دانشگاه تهران، 1363 ش.
8
9. جعفری ملایر، زهرا، بررسی فقهی و حقوقی نقش تحریمها بر حوزه تجارت بینالمللی، پایاننامه کارشناسی ارشد فقه و حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، 1395 ش.
9
10.حاتمی، علیاصغر، بررسی تطبیقی فورسماژور، پایاننامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشکده علوم انسانی، پاییز 1387 ش.
10
11.حسینی مراغی، سید میرعبدالفتاح بن علی، عناوین الضمان؛ اسباب و مسقطات، ترجمه محمدجواد شریعت باقری، تهران، میزان، 1385 ش.
11
12.دلخوش، علیرضا، «برجام و پسابرجام از دیدگاه حقوق بینالملل»، سیاست خارجی، سال سی و یکم، شماره 1 (پیاپی 121)، بهار 1396 ش.
12
13.ذوقی، ایرج، مسائل سیاسی اقتصادی نفت ایران، چاپ پنجم، تهران، پاژنگ، 1378 ش.
13
14.راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق صفوان عدنان داوودی، بیروت ـ دمشق، دار العلم ـ الدار الشامیه، 1412 ق.
14
15.سجادی، سیدجعفر، فرهنگ معارف اسلامی، تهران، امیرکبیر، 1357 ش.
15
16.سنهوری، عبدالرزاق احمد، مصادر الحق فی الفقه الاسلامی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیتا.
16
17.صادقی زیازی، حاتم، و افسانه بقایی برزآبادی، «آثار حقوقی تحریمهای بینالمللی هوشمند در چارچوب قطعنامههای شورای امنیت با تأکید بر تدارکات در صنعت نفت ایران»، حقوقی بینالمللی، سال سی و دوم، شماره 53، پاییز و زمستان 1394 ش.
17
18.صفایی اصل، عباسعلی، تأثیر اسباب خارجی در مسئولیت قراردادی با مطالعه تطبیقی در حقوق انگلیس، پایاننامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه قم، 1377 ش.
18
19.صیادی، محمد، و فریدون برکشلی، «اثرات کوتاهمدت و بلندمدت تحریمهای بینالمللی نفتی بر بخش انرژی ایران»، معاونت پژوهشیهای اقتصادی مرکز تحقیقات استراتژیک، شماره 155، مهر 1391 ش.
19
20.ضیایی، سیدیاسر، و مهدی تلبا، «تأثیر تحریم بانکی به مثابه فورسماژور بر نظام حقوقی گشایش اعتبار اسنادی»، دانشنامه حقوق اقتصادی، دوره بیست و دوم (دوره جدید)، شماره 8 ، پاییز و زمستان 1394 ش.
20
21.ضیایی بیگدلی، محمدرضا، حقوق معاهدات بینالمللی، چاپ دوم، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1384 ش.
21
22.طاهریفرد، علی، و هادی دیباوند، «بررسی قراردادهای نفتی ایران (IPC) در چارچوب شاخصهای اقتصاد مقاومتی»، فصلنامه آفاق امنیت، سال نهم، شماره 31، تابستان 1395 ش.
22
23.طباطبایی قمی، سیدتقی، الانوار البهیة فی القواعد الفقهیه، بیجا، بینا، بیتا.
23
24.طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم بن عبدالعظیم، سٶال و جواب، قم، علوم اسلامی، 1376 ش.
24
25.عاملی جبعی (شهید ثانی)، زینالدین بن علی، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مٶسسة المعارف الاسلامیه، 1413 ق.
25
26.فیومی مقری، احمد بن محمد بن علی، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم، دار الرضی، بیتا.
26
27.کاتوزیان، ناصر، دوره عقود معین، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1371 ش.
27
28.همو، قواعد عمومی قراردادها، تهران، میزان، 1382 ش.
28
29.همو، قواعد عمومی قراردادها، تهران، میزان، 1385 ش.
29
30.کرکی عاملی (محقق ثانی)، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، چاپ دوم، قم، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1414 ق.
30
31.محقق داماد، سیدمصطفی، قواعد فقه، تهران، سمت، 1374 ش.
31
32.مکارم شیرازی، ناصر، القواعد الفقهیه، قم، مدرسة الامام امیرالمٶمنین ، 1411 ق.
32
33.ملاکریمی، امید، و محمود جلالی، «ماهیت ”برجام“ از منظر حقوق بینالملل»، مطالعات حقوق عمومی، دوره چهل و هفتم، شماره 1، بهار 1396 ش.
33
34.موسوی خویی، سیدابوالقاسم، مصباح الفقاهه، تقریر محمدعلی توحیدی تبریزی، بیجا، بینا، بیتا.
34
35.نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1981 م.
35
36.نوری یوشانلویی، جعفر، و ابوالفضل شاهین، «نوآوریهای حقوق قراردادهای جدید فرانسه و تطبیق آن با نظام حقوقی ایران»، پژوهش حقوق خصوصی، سال ششم، شماره 24، پاییز 1397 ش.
36
37.نیکبخت، حمیدرضا، «آثار قوه قاهره و انتفای قرارداد»، مجله حقوقی بینالمللی، دوره پانزدهم، شماره 21، پاییز و زمستان 1376 ش.
37
ORIGINAL_ARTICLE
نقد و تحلیل قول مشهور و قانون مدنی در بیع فضولی مبتنی بر قاعده «العقود تابعة للقصود
بیع فضولی به دو صورت بیع لنفسه (غاصب و سارق) و للمالک صورت میگیرد. قانون مدنی به تبعیت از مشهور فقها، بیع مزبور را صحیح اما غیر نافذ میداند که لزوم آن مبتنی بر رضایت مالک است. در این میان، برخی از فقها در مقابل قول مشهور، قائل به بطلان بیع فضولی شدهاند. یافتههای این پژوهش که به روش توصیفی ـ تحلیلی صورت گرفته، نشان میدهد که قول مشهور و قانون مدنی با توجه به قاعده «العقود تابعة للقصود» مورد مناقشه است. همچنین قول کاشفالغطاء که قائل به صحت بیع برای فضول است و دیدگاه بطلان بیع فضولی مطلقاً نیز قابل خدشه میباشد و دیدگاه برگزیده، تفصیل در بیع لنفسه و للمالک میباشد. نتیجه اینکه مبتنی بر قاعده «العقود تابعة للقصود» و روایات و ادله دیگر، بیع فضول لنفسه باطل است، اما بیع للمالک صحیح خواهد بود.
https://cjd.razavi.ac.ir/article_1426_356b065c24436ccbbcee73fb6673e7e7.pdf
2021-09-23
191
214
10.30513/cjd.2021.1426
بیع فضولی
غاصب
اجازه
العقود تابعة للقصود
زینب
سنچولی
zsanchooli@yahoo.co
1
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان
AUTHOR
محمدرضا
کیخا
kaykha@hamoon.usb.ac.ir
2
دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان
LEAD_AUTHOR
1. آل بحرالعلوم، سیدمحمد بن محمدتقی، بلغة الفقیه، شرح و تعلیق سیدمحمدتقی آل بحرالعلوم، چاپ چهارم، تهران، مکتبة الصادق ، 1403 ق.
1
2. آملی، محمدتقی، کتاب المکاسب و البیع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، بیتا.
2
3. ابن ابیجمهور احسائی، محمد بن زینالدین علی بن ابراهیم، عوالی اللئالئ العزیزیة فی الاحادیث الدینیه، قم، مطبعة سیدالشهداء ، 1403 ق.
3
4. ابن ادریس حلّی، محمد بن منصور بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1410 ق.
4
5. ابن برّاج طرابلسی، قاضی عبدالعزیز بن نحریر، المهذّب، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1406 ق.
5
6. ابن حمزه طوسی، عمادالدین ابوجعفر محمد بن علی، الوسیلة الی نیل الفضیله، قم، کتابخانه آیةاللّٰه مرعشی نجفی، 1408 ق.
6
7. ابن زهره، سید ابوالمکارم حمزة بن علی حسینی حلبی، فقه استدلالی، ترجمه و تحقیق و تحشیه سیدمهدی انجوینژاد، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد، 1374 ش.
7
8. ابن سعید حلّی، یحیی، الجامع للشرائع، قم، مؤسسة سیدالشهداء العلمیه، 1405 ق.
8
9. ابن فهد حلّی، جمالالدین احمد بن محمد اسدی، المقتصر من شرح المختصر، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه، 1410 ق.
9
10.ابن منظور افریقی مصری، ابوالفضل جمالالدین محمد بن مکرم، لسان العرب، تحقیق جمالالدین میردامادی، چاپ سوم، بیروت، دار الفکر، 1414 ق.
10
11.ابوصلاح حلبی، تقیالدین بن نجمالدین، الکافی فی الفقه، تصحیح رضا استادی، اصفهان، مکتبة امیرالمؤمنین ، 1403 ق.
11
12.انصاری، مرتضی بن محمدامین، المکاسب، قم، مجمع الفکر الاسلامی، 1437 ق.
12
13.ایروانی نجفی، علی بن عبدالحسین، حاشیة المکاسب، تهران، کیا، 1384 ش.
13
14.بحرانی، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهره، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1359 ش.
14
15.تبریزی، جواد بن علی، ارشاد الطالب الی تعلیق علی المکاسب، قم، دار الصدیقه، 1425 ق.
15
16.حرّ عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1391 ق.
16
17.رهپیک، حسن، حقوق مدنی، حقوق قراردادها، چاپ دوم، تهران، خرسندی، 1387 ش.
17
18.همو، حقوق مسئولیت مدنی و جبرانها، چاپ نوزدهم، تهران، خرسندی، 1390 ش.
18
19.زراعت، عباس، قواعد فقه مدنی، چاپ دوم، تهران، جنگل، 1390 ش.
19
20.سلّار دیلمی، ابویعلی حمزة بن عبدالعزیز، المراسم العلویة و الاحکام النبویه، تصحیح محمود بستانی، قم، منشورات الحرمین، 1404 ق.
20
21.شبیری زنجانی، سیدموسی، درس خارج فقه، 26 شهریور 1393 ش.، قابل دستیابی در وبگاه فقاهت.
21
22.شریف مرتضی، علمالهدی سیدعلی بن حسین بن موسی، مسائل الناصریات، بیجا، بینا، 1417ق.
22
23.شهیدی تبریزی، میرزا فتاح، هدایة الطالب الی اسرار المکاسب، تبریز، اطلاعات، 1375 ق.
23
24.طباطبایی حائری، سیدعلی بن محمدعلی، ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل، قم، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1412 ق.
24
25.طباطبایی حکیم، سیدمحسن، مستمسک العروة الوثقی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیتا.
25
26.طباطبایی حکیم، سیدمحمدسعید، الاحکام الفقهیه، نجف، دار الهلال، 1427 ق.
26
27.طباطبایی قمی، سیدتقی، عمدة المطالب فی التعلیق علی المکاسب، قم، کتابفروشی محلاتی، 1413 ق.
27
28.طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم بن عبدالعظیم، حاشیة المکاسب، قم، دار المصطفی، 1423 ق.
28
29.طبرسی، امینالاسلام ابوعلی فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، قم، کتابخانه آیةاللّٰه مرعشی نجفی، 1403 ق.
29
30.طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، قم، المکتبة المرتضویه، بیتا. (الف)
30
31.همو، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، قم، قدس، بیتا. (ب)
31
32.همو، کتاب الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407 ق.
32
33.عاملی جزینی، محمد بن جمالالدین مکی، الدروس الشرعیة فی فقه الامامیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1414 ق.
33
34.همو، غایة المراد فی شرح نکت الارشاد، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1418 ق.
34
35.علامه حلّی، ابومنصور جمالالدین حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، تذکرة الفقهاء، قم، المکتبة المرتضویه، بیتا.
35
36.غروی تبریزی، میرزاعلی، التنقیح فی شرح المکاسب، تقریر ابحاث سیدابوالقاسم موسوی خویی، قم، مٶسسة احیاء آثار الامام الخوئی، 1383 ش.
36
37.غروی نائینی، محمدحسین، منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، تقریر موسی بن محمد نجفی خوانساری، تهران، المکتبة المحمدیه، 1373 ق.
37
38.فخرالمحققین حلّی، ابوطالب محمد بن حسن بن یوسف، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم، اسماعیلیان، 1387 ق.
38
39.فیض کاشانی، محمدمحسن بن شاهمرتضی، مفاتیح الشرائع، قم، کتابخانه آیةاللّٰه مرعشی نجفی، بیتا.
39
40.قمی، میرزا ابوالقاسم بن محمدحسن، جامع الشتات، تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 1379 ش.
40
41.کاتوزیان، ناصر، عقد معین، چاپ دهم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1387 ش.
41
42.کاشفالغطاء، جعفر، شرح القواعد، قم، کتابخانه آیةاللّٰه مرعشی نجفی، بیتا.
42
43.کرکی عاملی (محقق ثانی)، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1408 ق.
43
44.کوهکمری، سیدمحمدحجت، کتاب البیع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1409 ق.
44
45.گرجی، ابوالقاسم، مبانی حقوق اسلامی، تهران، مجد، 1387 ش.
45
46.مجاهد طباطبایی حائری، سیدمحمد بن علی، کتاب المناهل، قم، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، بیتا.
46
47.محقق حلّی، ابوالقاسم نجمالدین جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، بیروت، دار الاضواء، 1403 ق.
47
48.محمدی، ابوالحسن، قواعد فقه، چاپ چهاردهم، تهران، میزان، 1394 ش.
48
49.مروارید، علیاصغر، الینابیع الفقهیه، بیروت، دار التراث ـ الدار الاسلامیه، 1410 ق.
49
50.مروج جزائری، سیدمحمدجعفر، هدی الطالب فی شرح المکاسب، قم، دار الکتاب، 1416 ق.
50
51.مصطفوی، سیدمحمدکاظم، القواعد، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1412 ق.
51
52.همو، قواعد فقه 2، ترجمه و تطبیق عزیزاللّٰه فهیمی، تهران، میزان، 1390 ش.
52
53.مفید، محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادی، المقنعه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1410 ق.
53
54.موسوی بجنوردی، سیدحسن بن آقابزرگ، القواعد الفقهیه، قم، الهادی، 1419 ق.
54
55.موسوی بجنوردی، سیدمحمد بن حسن، فقه مدنی، تهران، مجد، 1388 ش.
55
56.موسوی خمینی، سیدروحاللّٰه، تحریر الوسیله، قم، دار العلم، بیتا.
56
57.همو، کتاب البیع، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1421 ق.
57
58.موسوی خویی، سیدابوالقاسم، مصباح الفقاهه، تقریر محمدعلی توحیدی تبریزی، بیروت، دار الهادی، بیتا.
58
59.موسوی قزوینی، سیدعلی، ینابیع الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، بیتا.
59
60.نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیتا.
60
61.نوری طبرسی، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1407 ق.
61
62.همدانی، رضا بن محمدهادی، حاشیة کتاب المکاسب، قم، چاپخانه ستاره، 1420 ق.
62
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی قابلیت اذن در ایجاد حق برای ماذون
اذن که اصولاً سبب حصول اباحه برای مأذون میشود، دارای ماهیت متزلزلی است که با رجوع آذن (در فرض فقدان شرط عدم رجوع)، و در هر صورت با فوت یا حجر احد طرفین (آذن/مأذون) از بین میرود؛ حال آنکه در برخی از موارد لازم است که اذن، ملازم با وصف بقاء باشد و به سادگی مرتفع نشود تا زوال آن موجب تضرر مأذون نشود. با تتبع در مواد قانون مدنی و آراء علمای حقوق و فقه این مهم نمایان گشت که اذن این قابلیت را داراست که بتواند برای مأذون، حق نیز ایجاد نماید. از ویژگیهای مهم چنین اذنی میتوان به مواردی همچون: عدم توانایی آذن در بر هم زدن آن، عدم زوال اذن اعطایی به واسطۀ فوت و حجر طرفین، قابلیت انتقال قهری و اختیاریِ حق ایجادشده و... اشاره کرد. شناسایی چنین تأسیسی مستلزم آن خواهد بود که اذن، حداقل در مواردی که ایجاد حق مینماید، عمل حقوقی فرض شود؛ والّا واقعه حقوقیانگاری اذن با پذیرش موجد حق بودن آن، غیر قابل جمع خواهد بود.
https://cjd.razavi.ac.ir/article_1205_f81089a5c4790f4ee41d31f0bdc7cf4e.pdf
2021-09-23
215
238
10.30513/cjd.2021.23.1001
اذن
اذن محض
اباحه در تصرف
ایجاد حق
سلب حق رجوع
محمد
صالحی مازندرانی
m_salehimazandarani@yahoo.com
1
دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه قم
AUTHOR
علی
جوادیه
ali.javadieh@gmail.com
2
دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
1. ابن فارس، ابوالحسین احمد، معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم، دار الفکر، 1399 ق.
1
2. ابن منظور، ابوالفضل جمالالدین محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1408 ق.
2
3. ابوالسعود، رمضان محمد، و همام محمد محمود زهران، مبادئ القانون (المدخل للقانون و الالتزامات)، اسکندریه، دار المطبوعات الجامعیه، 1998 م.
3
4. احمد نکری، عبدالنبی بن عبدالرسول، جامع العلوم فی اصطلاحات الفنون الملقب بدستور العلماء، چاپ دوم، بیروت، مٶسسة الاعلمی للمطبوعات، 1395 ق.
4
5. اسماعیلی، محسن، هادی دهنوی، و مهدی حبیبیان، «بررسی تأثیر اذن بر ضمان در حقوق ایران و فقه امامیه»، پژوهشنامۀ میانرشتهای فقهی، سال ششم، شماره 2 (پیاپی 12)، بهار و تابستان 1397 ش.
5
6. امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، چاپ بیست و ششم، تهران، اسلامیه، 1394 ش.
6
7. همو، حقوق مدنی، چاپ سی و چهارم، تهران، اسلامیه، 1392 ش.
7
8. انتظاری، علیرضا، «قاعده اذن از دیدگاه علامه ملااحمد نراقی»، پژوهشهای مدیریت راهبردی، سال دهم، شماره 27، 1381 ش.
8
9. باقری، احمد، و مریم حجتی، «بررسی تعهدات امین در فقه امامیه و حقوق موضوعه»، پژوهشهای فقهی، سال دهم، شماره 4، زمستان 1393 ش.
9
10.بستانی، بطرس، محیط المحیط، بیروت، مکتبة لبنان ناشرون، 1993 م.
10
11.بیات، فرهاد، و شیرین بیات، حقوق مدنی، چاپ دوازدهم، تهران، ارشد، 1396 ش.
11
12.پورمولا، سیدمحمدهاشم، «حق و حکم در فقه امامیه»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، سال دوازدهم، شماره پیاپی 33، بهار و تابستان 1390 ش.
12
13.جرجانی، میرسیدشریف علی بن محمد، التعریفات، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1424 ق.
13
14.جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1377 ش.
14
15.همو، حقوق اموال، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1368 ش.
15
16.همو، دائرةالمعارف حقوق مدنی و تجارت، تهران، بنیاد راستا، 1357 ش.
16
17.همو، مقدمه عمومی علم حقوق، چاپ یازدهم، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1387 ش.
17
18.جوهری، ابونصر اسماعیل بن حماد، الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربیه، چاپ سوم، بیروت، دار العلم للملایین، 1404 ق.
18
19.همو، الصحاح فی اللغة و العلوم، بیروت، دار الحضارة العربیه، 1974 م.
19
20.حسینی زبیدی، سیدمحمدمرتضی بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دار مکتبة الحیاه، 1406 ق.
20
21.حسینی مراغی، سید میرعبدالفتاح بن علی، العناوین الفقهیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1418 ق.
21
22.خوانساری، سیداحمد بن یوسف، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، قم، اسماعیلیان، 1405 ق.
22
23.راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، چاپ دوم، تهران، نشر کتاب، 1404 ق.
23
24.زیلعلی حنفی، فخرالدین عثمان بن علی، تبیین الحقائق فی شرح کنز الدقائق، بیروت، دار المعرفة للطباعة و النشر، بیتا.
24
25.شهبازی، محمدحسین، مبانی لزوم و جواز اعمال حقوقی، چاپ دوم، تهران، میزان، 1395 ش.
25
26.شهیدی، مهدی، حقوق مدنی (اصول قراردادها و تعهدات)، چاپ نهم، تهران، مجد، 1391 ش.
26
27.همو، حقوق مدنی (تشکیل قراردادها و تعهدات)، چاپ نهم، تهران، مجد، 1392 ش.
27
28.شیبانی، علی، بررسی تطبیقی اذن و آثار آن در فقه مذاهب اسلامی، پایاننامه کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تابستان 1391 ش.
28
29.صالحی مازندرانی، محمد، و پیام محمدی میرعزیزی، «اثر رد تعهد به نفع ثالث بر اعتبار قرارداد»، مجله حقوق خصوصی، سال چهاردهم، شماره 1 (پیاپی 30)، بهار و تابستان 1396 ش.
29
30.صیادی کوشکقاضی، ابوذر، رضا عباسیان، و سیدمحمدهادی مهدوی، «بررسی ماهیت و خصوصیات اذن در تصرف»، فصلنامه پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی، سال چهاردهم، شماره 53، پاییز 1397 ش.
30
31.طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم بن عبدالعظیم، العروة الوثقی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1420 ق.
31
32.عبدالناصر، جمال، الموسوعة الفقه الاسلامیه، قاهره، المجلس الاعلی للشٶون الاسلامیه، 1410 ق.
32
33.عدل، مصطفی، حقوق مدنی، قزوین، بحرالعلوم، 1373 ش.
33
34.غروی اصفهانی، محمدحسین، حاشیة المکاسب، قم، دار الذخائر، 1408 ق.
34
35.فصیحیزاده، علیرضا، اذن و آثار حقوقی آن، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1377 ش.
35
36.فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، مصر، المکتبة التجاریة الکبری، بیتا.
36
37.فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول، تهران، دانشگاه تهران، 1369 ش.
37
38.فیومی مقری، احمد بن محمد بن علی، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، بیروت، مکتبة لبنان، 1987 م.
38
39.قدیری، محمدحسن، البیع، تقریر دروس خارج امام خمینی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1407 ق.
39
40.قریشی، سیدعلیاکبر، قاموس قرآن، چاپ سوم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1361 ش.
40
41.کاتوزیان، ناصر، اعمال حقوقی، تهران، چاپ هفتم، شرکت سهامی انتشار، 1391 ش. (الف)
41
42.همو، اموال و مالکیت، چاپ سی و هفتم، تهران، میزان، 1391 ش. (ب)
42
43.همو، ایقاع (نظریه عمومی ـ ایقاع معین)، چاپ سوم، تهران، میزان، 1384 ش.
43
44.همو، حقوق مدنی (قواعد عمومی قراردادها)، چاپ دوازدهم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1393 ش.
44
45.همو، حقوق مدنی (نظریۀ عمومی تعهدات)، چاپ هشتم، تهران، میزان، 1395 ش.
45
46.همو، درسهایی از عقود معین، تهران، چاپ هیجدهم، کتابخانه گنج دانش، 1391 ش. (ج)
46
47.همو، عقود معین (معاملات معوض، عقود تملیکی)، چاپ سیزدهم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1394 ش.
47
48.همو، فلسفه حقوق، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1377 ش.
48
49.همو، قانون مدنی در نظم کنونی، چاپ سی و پنجم، تهران، میزان، 1391 ش. (د)
49
50.همو، مقدمه علم حقوق، چاپ پنجاهم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1385 ش.
50
51.همو، وقایع حقوقی، چاپ هشتم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1391 ش. (ه )
51
52.کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، قم، دار الحدیث، 1429 ق.
52
53.گروه نویسندگان، «همراه با دایرةالمعارف فقه اسلامی؛ اباحه (1)»، مجله فقه اهل بیت ، سال یازدهم، شماره 41، بهار 1384 ش. (الف)
53
54.گروه نویسندگان، «همراه با دایرةالمعارف فقه اسلامی؛ اباحه شرعی»، مجله فقه اهل بیت ، سال یازدهم، شماره 43، پاییز 1384 ش. (ب)
54
55.محقق داماد، سیدمصطفی، جلیل قنواتی، سیدحسن وحدتی شبیری، و ابراهیم عبدیپور، حقوق قراردادها در فقه امامیه، تهران، سمت، 1389 ش.
55
56.مصباح یزدی، محمدتقی، حقوق و سیاست در قرآن، قم، مٶسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1377 ش.
56
57.مغنیه، محمدجواد، فقه الامام جعفر الصادق ، بیروت، دار الجواد، 1982 م.
57
58.ملیحی، سیدمصطفی، «مفهومشناسی اذن و آثار آن در فقه امامیه با تکیه بر آیات و روایات»، مجله پژوهش دینی، سال هفدهم، شماره 35، پاییز و زمستان 1396 ش.
58
59.موحد، محمدعلی، در هوای حق و عدالت؛ از حقوق طبیعی تا حقوق بشر، چاپ سوم، تهران، کارنامه، 1384 ش.
59
60.موسوی بجنوردی، سیدحسن بن آقابزرگ، القواعد الفقهیه، قم، اسماعیلیان، بیتا.
60
61.موسوی خویی، سیدابوالقاسم، محاضرات فی اصول الفقه، قم، دار الهادی، 1410 ق.
61
62.نبویان، سیدمحمود، «معنا و ماهیت حق»، مجله معرفت فلسفی، سال چهارم، شماره 4 (پیاپی 16)، تابستان 1386 ش.
62
63.نجفی خوانساری، موسی بن محمد، منیة الطالب فی شرح المکاسب، تقریرات بحث محمدحسین غروی نائینی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1418 ق.
63
64.نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چاپ هفتم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1918 م.
64
65.هیئة التحریر، «موسوعة الفقه الاسلامی طبقاً لمذهب اهل بیت»، مجله فقه اهل البیت ، سال دهم، شماره 39، 1426 ق.
65
66.یزدانیان، علیرضا، سیدمحمدصادق طباطبایی، اکبر نعمتی، و عادل پرنیانجوی، «بررسی وضعیت حقوقی نظریۀ تملیک از طریق تعهد یکجانبه در فقه و حقوق ایران»، مجله فقه و حقوق اسلامی، سال سوم، شماره 5، پاییز و زمستان 1391 ش.
66
67. Black, Henry Campbell, M. A., Black’s Law Dictionary, 4th Ed., US, West Publishing Company, 1971.
67
68. Collin, P. H., Law Dictionary, 4th Ed., India, Universal Book Stall, 1992.
68
ORIGINAL_ARTICLE
کنارهگیری حاکم در حقوق عمومی اسلام؛ پیجویی امکان، الزامات و اقتضائات
تشکیل حکومت و اساس مخالفت با وضعیت بیدولتی و از سویی تفکیک میان «حکومت» و «حاکم» و رویگردانی از مواجهه با وضعیت «حکومت ناقص»، «حکمروایی» را در میانه «حق» و «تکلیف» قرار داده است. این دوگانۀ معماگونه از سویی در پذیرش حکومت توسط فقیه و در سویه مقابل در امکان کنارهگیری و همچنین گزاره «نظارت و پاسخگویی» تأثیرگذار است. مقاله حاضر به امکانسنجی «استعفای حاکم اسلامی» و قیود و الزامات مندرج در ذیل این گفته میپردازد (مسئله تحقیق) و بر اساس سیاق توصیفی ـ تحلیلی، در نهایت «استعفا» را در قالب حق تحلیل مینماید و البته تأثیر اوضاع ثانوی بر «تحدید این حق» را در نظر خواهد داشت. البته این تأثیر به نحوی نیست که استعفا را به عنوان «حکم» در نظر انگارد. در فقه عامه و قوانین اساسی معاصر نیز استعفا «حق» دانسته شده است، ولی مبنای این حق در فقه عامه با فقه امامیه متفاوت است و اطلاق این حق در قوانین اساسی معاصر، در مقابل «مقیدبودگی این حق» در فقه عامه و امامیه قرار دارد.
https://cjd.razavi.ac.ir/article_1313_bce8514ad1ad482f443ae53015e3d229.pdf
2021-09-23
239
260
10.30513/cjd.2020.172.1041
استعفا
عزل
حکومت اسلامی
حق ولایت
حکومت به مثابه امانت
حکومت به مثابه وکالت
حمیدرضا
صفائی اوندری
www.hamidrezasafiy@gmail.com
1
دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرمشناسی دانشگاه علوم اسلامی رضوی
AUTHOR
محسن
قائمی
m.ghaemi313@gmail.com
2
دکتری حقوق عمومی دانشگاه علامه طباطبایی
LEAD_AUTHOR
1. آل بحرالعلوم، سیدمحمد بن محمدتقی، بلغة الفقیه، شرح و تعلیق سیدمحمدتقی آل بحرالعلوم، چاپ سوم، تهران، مکتبة الصادق ، 1403 ق.
1
2. ابن اثیر جزری، عزالدین ابوالحسن علی بن ابیالکرم محمد بن محمد بن عبدالکریم بن عبدالواحد شیبانی، الکامل فی التاریخ، تحقیق علی شیری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1408 ق.
2
3. ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، تاریخ العلامة ابن خلدون، بیروت، دار الکتاب البنانی، 1981 م.
3
4. ابن فراء حنبلی، ابویعلی محمد بن حسین بن محمد بن خلف بن احمد، کتاب المعتمد فی اصول الدین، تحقیق ودیع زیدان حداد، بیروت، دار المشرق، 1986 م.
4
5. انصاری، مرتضی بن محمدامین، کتاب المکاسب، تحقیق سیدمحمد کلانتر، بیروت، مؤسسة النور للمطبوعات، 1410 ق.
5
6. برزنجی، عصام عبدالوهاب، علی محمد بدیر، و یاسین سلامی، مبادئ و احکام القانون الاداری، وزارة التعلیم العالی، جامعة بغداد، کلیة القانون، 1993 م.
6
7. بوضیاف، محمد، «استقالة أم إقالة»، مجلة الاهرام العربی، ضمیمه شماره 320، 2003 م.
7
8. تونسی، خیرالدین، اقوم المسالک فی معرفة احوال الممالک، تحقیق منصف شنوقی، تونس، الدار العربیة للکتاب، 1996 م.
8
9. جوادی آملی، عبداللّٰه، «جایگاه فقهی ـ حقوقی مجلس خبرگان» (گفتگو)، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره 8، تابستان 1377 ش.
9
10.جوینی، امامالحرمین ابوالمعالی، غیاث الامم فی التیاث الظلم، قاهره، دار الکتب المصریه، 1968 م.
10
11.حسینی عاملی، سیدجواد بن محمد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیتا.
11
12.حسینی همدانی، سیدمحمدحسین، انوار درخشان، تحقیق محمدباقر بهبودی، تهران، کتابفروشی لطفی، 1404 ق.
12
13.خضری بک، محمد، الدولة العباسیه، بیروت، مؤسسة الکتاب الثقافیه، 2002 م.
13
14.زحیلی، وهبة بن مصطفی، الفقه الاسلامی و ادلته، بیروت، دار الطلیعة للطباعة للنشر، 1996 م.
14
15.سبحانی، جعفر، مبانی حکومت اسلامی، ترجمه داود الهامی، قم، مٶسسه علمی و فرهنگی سیدالشهداء، 1370 ش.
15
16.سرحان، احمد، النظم السیاسیة و الدستوریة فی لبنان و کافة الدول العربیه، بیروت، دار الفکر العربی، 1990 م.
16
17.سلّار دیلمی، ابویعلی حمزة بن عبدالعزیز، المراسم العلویة و الاحکام النبویه، تصحیح محمود بستانی، قم، منشورات الحرمین، 1404 ق.
17
18.سنهوری، عبدالرزاق احمد، فقه الخلافة و تطورها لتصبح عصبة امم شرقیه، تحقیق توفیق محمد شاوی و نادیة عبدالرزاق، بیروت، مٶسسة الرساله، 2001 م.
18
19.صادقی تهرانی، محمد، البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم، نشر مؤلف، 1419 ق.
19
20.صدوق، محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، معانی الاخبار، تصحیح علیاکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1403 ق.
20
21.طاهری، ابوالقاسم، اصول علم سیاست، تهران، دانشگاه پیام نور، 1386 ش.
21
22.طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم بن عبدالعظیم، حاشیة المکاسب، قم، اسماعیلیان، 1378 ق.
22
23.طبرسی، امینالاسلام ابوعلی فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو، 1372 ش.
23
24.طماوی، سلیمان محمد، مبادئ القانون الاداری، الکتاب الثانی، قاهره، دار الفکر العربی، 1973 م.
24
25.طی، محمد، الامام علی و مشکلة نظام الحکم، بیروت، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه، 1997 م.
25
26.عاملی جبعی (شهید ثانی)، زینالدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه، حاشیه سیدمحمد کلانتر، قم، کتابفروشی داوری، 1410 ق.
26
27.همو، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیه، 1413 ق.
27
28.عاملی جزینی (شهید اول)، محمد بن جمالالدین مکی، غایة المراد فی شرح نکت الارشاد، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1414 ق.
28
29.عبودی، محسن محمد، رئیس الدولة بین النظم المعاصرة و الفکر السیاسی الاسلامی، قاهره، دار النهضة العربیه، 1990.
29
30.عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، تحقیق سیدهاشم رسولی محلاتی، چاپ چهارم، قم، اسماعیلیان، 1415 ق.
30
31.علامه حلّی، ابومنصور جمالالدین حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، تحریر الاحکام الشرعیة علی مذهب الامامیه، قم، مٶسسه امام صادق ، 1420 ق.
31
32.همو، قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
32
33.عینی، محمود احمد، عمدة القاری فی شرح صحیح البخاری، بیروت، دار الآفاق، بیروت، بیتا.
33
34.غروی اصفهانی (کمپانی)، محمدحسین، الاجاره، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1409 ق.
34
35.همو، حاشیة المکاسب، تحقیق شیخ عباس محمد آل سباع قطیفی، قم، المطبعة العلمیه، 1418 ق.
35
36.غروی نائینی، محمدحسین، تنبیه الامة و تنزیه المله، تصحیح سیدجواد ورعی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1424 ق.
36
37.غزال، اسماعیل، الدساتیر و المؤسسات السیاسیه، بیروت، مٶسسة عزالدین للطباعة و النشر، 1996 م.
37
38.قرطبی، ابوعبداللّٰه محمد بن احمد بن ابیبکر، الجامع الاحکام القرآن، چاپ دوم، قاهره، دار الکتب المصریه، 1933 م.
38
39.قلقشندی، احمد بن علی، مآثر الاناقة فی معالم الخلافه، تحقیق عبدالستار احمد فرّاج، کویت، وزارة الارشاد و الانباء، 1963 م.
39
40.ماوردی، ابوالحسن علی بن محمد بن حبیب، الاحکام السلطانیة و الولایات الدینیه، بغداد، بینا، 1989 م.
40
41.مجلسی دوم، محمدباقر بن محمدتقی، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تحقیق سیدهاشم رسولی محلاتی، چاپ دوم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1404 ق.
41
42.محقق حلّی، ابوالقاسم نجمالدین جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ دوم، قم، اسماعیلیان، 1408 ق.
42
43.مفید، محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادی، الجمل، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413 ق.
43
44.همو، المقنعه، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413 ق.
44
45.مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1374 ش.
45
46.منتظری، حسینعلی، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیه، قم، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه، 1408 ق.
46
47.منصور، شاب توما، القانون الاداری: دراسة مقارنه، الکتاب الثانی، 1980 م.
47
48.موسوی اردبیلی، سیدعبدالکریم، فقه القضاء، چاپ دوم، قم، بینا، 1423 ق.
48
49.موسوی خمینی، سیدروحاللّٰه، تحریر الوسیله، قم، دار العلم، بیتا. (الف)
49
50.همو، ولایت فقیه، چاپ دوازدهم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1423 ق.
50
51.موسوی خمینی، سیدمصطفی، ولایة الفقیه، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، بیتا. (ب)
51
52.موسوی گلپایگانی، سیدمحمدرضا، مجمع المسائل، تصحیح علی کریمی جهرمی و دیگران، چاپ دوم، قم، دار القرآن الکریم، 1409 ق.
52
53.نادی، فٶاد محمد، رئیس الدولة فی الشریعة الاسلامیة و النظم الدستوریة المعاصرة، اسکندریه، منشأة المعارف، بیتا.
53
54.ناصف، عبداللّٰه ابراهیم، «مدی توازن السلطة السیاسیة مع المسؤولیة فی الدولة الحدیثة»، موسوعة الفقة و القضاء، ج51، بیروت، الدار العربیة للموسوعات، 1980 م.
54
55.نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چاپ هفتم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1404 ق.
55
56.وصفی، مصطفی کمال، النظام الدستوری فی الاسلام مقارنًا بالنظم العصریه، قاهره، مکتبة وهبه، مطبعة الامانه، 1974 م.
56
57. Duverger, Maurice, Institutions politiques et droit Constitutionnel, Paris, Publications de l’université de Saint-Etienne, 2016.
57
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی فقهی ماهیت قرارداد اشتراک تلفن ثابت پس پرداخت
قرارداد اشتراک تلفن، مهمترین قرارداد بین مشترک و شرکتهای مخابراتی در راستای دریافت خدمات ارتباطی میباشد که امروزه نقش مهمی در زندگی بشر دارد. در این پژوهش که به روش تحلیلی ـ توصیفی نگاشته شده است، ماهیت قدیمیترین و در عین حال مهمترین و رایجترین قرارداد مشتریان با مخابرات، یعنی قرارداد اشتراک تلفن ثابت پسپرداخت مورد بررسی قرار میگیرد. بر این اساس با تحلیل مفاد این قرارداد، نحوه ارتباط مشتری با مخابرات و تخصیص تجهیزات مخابراتی به آن و نحوه محاسبه هزینههای مترتب بر این قرارداد، نظراتی که قرارداد اشتراک را منحصراً عقد اجاره یا بیع میدانند، مورد بررسی و چالش واقع شده و نظریه عقد مرکب در تبیین ماهیت این قرارداد مورد پذیرش قرار گرفته است. در تبیین کیفیت و ماهیت عقد مرکب نیز ضمن پذیرش قول روایی بیع حقوق و منافع و طرح مسئله عدم کفایت علم اجمالی به عوضین برای رفع شبهه غرر در بیع منافع، برای حل مشکل ابهام در عوضین در بخش هزینههای غیر ثابت این قرارداد (مندرج در قبوض ادواری)، عنوان عقد صلح، پیشنهاد و مورد پذیرش قرار میگیرد. نهایتاً نظریه مختار این پژوهش برای ماهیت قرارداد اشتراک تلفن پسپرداخت، عقدی مرکب از بیع حق اشتراک، بیع حق اتصالِ مستمر و صلح بر منافع میباشد.
https://cjd.razavi.ac.ir/article_1287_8d65bbcce7631f16bc666c2a1bf94aec.pdf
2021-09-23
261
288
10.30513/cjd.2021.158.1037
اشتراک تلفن
قرارداد
آبونمان
مخابرات
ارتباطات
بیع
اجاره
محمد
قنبرزاده
m.ghanbarzade@mci.ir
1
دانشجوی دکتری الهیات دانشگاه مازندران
LEAD_AUTHOR
علی اکبر
ایزدی فرد
ali85akbar@yahoo.com
2
استاد دانشگاه مازندران
AUTHOR
سعید
ابراهیمی
saeblaw2000@yahoo.com
3
استادیار دانشگاه مازندران
AUTHOR
1. ارسطا، محمدجواد، «تحلیل ماده 501 و 515 قانون مدنی (اجاره بدون مدّت)»، فصلنامه حقوق اسلامی، دوره اول، شماره 2، پاییز 1383 ش.
1
2. امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، تهران، اسلامیه، بیتا.
2
3. امیری قائممقامی، عبدالمجید، «اجاره اشیاء»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، دوره هفتم، شماره پیاپی 1000144، پاییز 1350 ش.
3
4. انصاری، مرتضی بن محمدامین، کتاب المکاسب، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415 ق.
4
5. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، چاپ هفتم، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1395 ش.
5
6. جواهری، حسن، بحوث فی الفقه المعاصر، بیروت، دار الذخائر، بیتا.
6
7. حرّ عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1409 ق.
7
8. حسینی حائری، سیدکاظم، فقه العقود، چاپ دوم، قم، مجمع اندیشه اسلامی، 1423 ق.
8
9. حسینی روحانی، سیدمحمدصادق، المسائل المستحدثه، چاپ چهارم، قم، دار الکتاب، 1414 ق.
9
10.همو، فقه الصادق ، قم، دار الکتاب، 1412 ق.
10
11.خورسندیان، محمدعلی، و قادر شنیور، «ماهیت عقد مرکب در فقه و حقوق موضوعه»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال سوم، شماره 4، بهار و تابستان 1390 ش.
11
12.دارابپور، مهراب، «ثمن شناور»، مجله تحقیقات حقوقی، شمارههای 21ـ22، زمستان 1376 تا تابستان 1377 ش.
12
13.زحیلی، وهبة بن مصطفی، الفقه الاسلامی و ادلته، چاپ سوم، دمشق، دار الفکر، 1409 ق.
13
14.سبحانی تبریزی، جعفر، مصادر الفقه الاسلامی و منابعه، بیروت، دار الاضواء، 1419 ق.
14
15.سنهوری، عبدالرزاق احمد، الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید، چاپ سوم، بیروت، منشورات الحلبی الحقوقیه، 2009 م.
15
16.الشریف، محمدمهدی، محمد منصوری، و سیدمحمدصادق طباطبایی، «واکاوی حقیقت عقد صلح و معیارهای توصیف عقود معین به صلح»، فصلنامه مطالعات حقوقی، دوره دهم، شماره 4، زمستان 1397 ش.
16
17.الشریف، محمدمهدی، و نصراللّٰه جعفری خسروآبادی، «چالشهای نظری بیع حق»، فصلنامه مطالعات حقوقی، دوره هفتم، شماره 2، تابستان 1394 ش.
17
18.طباطبایی حکیم، سیدمحسن، نهج الفقاهه، قم، 22 بهمن، بیتا.
18
19.طباطبایی قمی، سیدتقی، الغایة القصوی فی التعلیق علی العروة الوثقی ـ کتاب الاجاره، قم، محلاتی، 1423 ق.
19
20.طباطبایی کربلایی، سیدعلی بن محمدعلی، ریاض المسائل فی تحقیق احکام بالدلائل، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1418 ق.
20
21.طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم بن عبدالعظیم، العروة الوثقی (المحشّی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1419 ق.
21
22.همو، حاشیة المکاسب، چاپ دوم، قم، اسماعیلیان، 1421 ق.
22
23.همو، سؤال و جواب، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، 1415 ق.
23
24.طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، چاپ سوم، تهران، المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریه، 1387 ق.
24
25.عاملی جبعی (شهید ثانی)، زینالدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه، قم، کتابفروشی داوری، 1410 ق.
25
26.عاملی جزینی (شهید اول)، محمد بن جمالالدین مکی، الدروس الشرعیة فی فقه الامامیه، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417 ق.
26
27.علامه حلّی، ابومنصور جمالالدین حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، تذکرة الفقهاء، قم، مٶسسة آل البیت ، 1414 ق.
27
28.همو، قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق. (الف)
28
29.همو، مختلف الشیعة فی احکام الشریعه، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق. (ب)
29
30.علیآبادی، علی، ایجاد و اسقاط تعهدات ناشی از عقد در حقوق اسلامی، چاپ هفتم، تهران، دانشپذیر، 1392 ش.
30
31.علیدوست، ابوالقاسم، فقه و عرف، چاپ چهارم، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1388 ش.
31
32.غروی نائینی، محمدحسین، المکاسب و البیع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
32
33.فیومی مقری، احمد بن محمد بن علی، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم، دار الرضی، بیتا.
33
34.کرکی عاملی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، چاپ دوم، قم، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1414 ق.
34
35.محقق حلّی، ابوالقاسم نجمالدین جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ دوم، قم، اسماعیلیان، 1408 ق.
35
36.مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1403 ق.
36
37.مکارم شیرازی، ناصر، انوار الفقاهة ـ کتاب البیع، قم، مدرسه امام امیرالمٶمنین ، 1425 ق.
37
38.موسوی بجنوردی، سیدحسن بن آقابزرگ، القواعد الفقهیه، قم، الهادی، 1419 ق.
38
39.موسوی بجنوردی، سیدمحمد، و محمدرضا شیرازی، «ابهام و لزوم رفع آن از مورد معامله»، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دوره چهارم، شماره 13، پاییز 1387 ش.
39
40.موسوی خمینی، سیدروحاللّٰه، تحریر الوسیله، قم، دار العلم، بیتا.
40
41.همو، کتاب البیع، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1421 ق.
41
42.موسوی خویی، سیدابوالقاسم، مصباح الفقاهه، تقریر محمدعلی توحیدی تبریزی، بیروت، دار الهادی، 1412 ق.
42
43.موسوی سبزواری، سیدعبدالاعلی، مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، چاپ چهارم، قم، المنار، 1413 ق.
43
44.موسوی گلپایگانی، سیدمحمدرضا، بلغة الطالب فی التعلیق علی بیع المکاسب، قم، چاپخانه خیام، 1399 ق.
44
45.نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چاپ هفتم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1404 ق.
45
46.نجفی خوانساری، موسی بن محمد، منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، تقریرات بحث محمدحسین غروی نائینی، تهران، المکتبة المحمدیه، 1373 ق.
46
47.نجفی کاشفالغطاء، محمدحسین بن محمدرضا، تحریر المجله، نجف اشرف، المکتبة المرتضویه، 1359 ق.
47
48.نعمتاللهی، اسماعیل، موضوع عقد و مورد معامله با تأکید بر عقد صلح، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1393 ش.
48
49.هاشمی شاهرودی، سیدمحمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ، قم، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت ، 1426 ق.
49
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی فقهی- حقوقی نقش اراده در توافقات ابوین بر مسئلة حضانت
تا قبل از تصویب قانون حمایت خانواده در سال 1391، توافقاتی که برای پذیرش حق حضانت یا اعطای امتیازی ویژه به والد دیگر صورت میگرفت، صریحاً مورد لحوق حکم قرار نگرفته بود؛ اما بعد از تصویب قانون مذکور در مادۀ 41، به صورت ضمنی به توافقات رسمیت بخشیده شد. از آنجا که مهمترین عامل شکلگیری قراردادها، اراده و توافق طرفین است، اصل بر حاکمیت اراده است و چون حضانت، حق و تکلیف والدین است، طرفین میتوانند اجرای حق و اجرای تعهدات را (مگر اینکه مباشرت متعهد یا مکلف در انجام تکلیف شرط باشد)، بر اساس این توافقات و قراردادها به دیگری واگذار نمایند.این مقاله نقش ارادۀ ابوین را در قراردادهایی که مابین والدین با یکدیگر و یا با اشخاص ثالث منعقد میشود، مورد بررسی قرار داده است. با عنایت به این پژوهش مشاهده شد که در حقوق ایران، حضانت بر اساس ماهیت دوگانۀ خود، قابلیت واگذاری یا اسقاط را ندارد؛ اما طرفین میتوانند اجرای حق را نیابتاً به وکیل یا نمایندهای بسپارند. لذا امکان انعقاد این قراردادها در زمان زناشویی و جدایی وجود دارد و در نتیجه، امکان واگذاری اجرای آن به شخص ثالث (مٶسسۀ خصوصی، استخدام پرستار، سپردن طفل به مددکار اجتماعی و...) در قالب عقود معینی نظیر اجاره، صلح، وکالت، جعاله و... و یا در قالب عقود غیر معین (مادۀ10 ق.م.) وجود دارد. از آنجاکه اصل حاکمیت اراده در توافقات حضانت، محدودتر از توافقات دیگر است، غبطۀ کودک به عنوان مخصص این اصل، همیشه مدّنظر دادگاهها بوده است.
https://cjd.razavi.ac.ir/article_1269_5f4c2489f0d78b21f07c17261e237f8f.pdf
2021-09-23
289
312
10.30513/cjd.2021.318.1064
اراده
توافق
حضانت
قرارداد
مجید رضا
کمالی بانیانی
majidrezakamali497@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری تخصصی ، گروه حقوق، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد، ایران
AUTHOR
داوود
نصیران
dawoodnassiran1192@yahoo.com
2
استادیار گروه حقوق ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.
LEAD_AUTHOR
سید محمد هادی
مهدوی
h1.hadimahdavi@phu.iaun.ac.ir
3
استادیار گروه حقوق ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.
AUTHOR
1. ابن حجر هیتمی، احمد بن محمد بن علی، تحفة المحتاج فی شرح المنهاج، مصر، المکتبة التجاریة الکبری، 1357 ق.
1
2. ابن عابدین، محمد امین، ردّ المحتار علی الدرّ المختار، بیروت، دار الفکر، 1412 ق.
2
3. ابن فارس، ابوالحسین احمد، معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1404 ق.
3
4. ابن منظور افریقی مصری، ابوالفضل جمالالدین محمد بن مکرم، لسان العرب، تحقیق جمالالدین میردامادی، چاپ سوم، بیروت، دار صادر، 1414 ق.
4
5. ابن نجیم حنفی، زینالدین، البحر الرائق شرح کنز الدقائق، قاهره، دار الکتاب الاسلامی، بیتا.
5
6. اصفهانی، سید ابوالحسن، وسیلة النجاة، قم، چاپخانۀ مهر، 1393 ش.
6
7. امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، 1377 ش.
7
8. اناری، محسن، و رحمت دشتی، «ماهیت عقد صلح در قانون مدنی ایران»، دومین کنفرانس بینالمللی مهندسی و علوم کاربردی، دبی، مدیران ایدهپرداز، 1395 ش.
8
9. انصاری دزفولی، مرتضی بن محمدامین، کتاب المکاسب، قم، آل البیت، 1415 ق. (الف)
9
10.همو، کتاب المکاسب، قم، مجمع الفکر الاسلامی، 1415 ق. (ب)
10
11.ایروانی نجفی، علی بن عبدالحسین، حاشیة المکاسب، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1406 ق.
11
12.ایزدیفرد، علیاکبر، رزاق ادبی فیروزجایی، احمد مرتاضی، و محمدمهدی زارعی، «درخواست اجرت بر حضانت از نگاه فقه اسلامی»، مطالعات زن و خانواده، دوره چهارم، شماره 1 (پیاپی 7)، بهار و تابستان 1395 ش.
12
13.بجیرمی شافعی، سلیمان بن محمد بن عمر، تحفة الحبیب علی شرح الخطیب، بیروت، دار الفکر، 1440 ق.
13
14.بهجت فومنی، محمدتقی، استفتائات، قم، دفتر معظمله، 1428 ق.
14
15.پورمسجدیان، فاطمه، و فرانک عباسی آبکناری، «سیاستگذاری نظام حقوقی ایران در قبال توافقات ابوین بر سر حق حضانت»، مطالعات زن و خانواده، دوره پنجم، شماره 1 (پیاپی 9)، بهار و تابستان 1396 ش.
15
16.تهانوی، محمدعلی بن علی، موسوعة کشّاف اصطلاحات الفنون و العلوم، تحقیق رفیق العجم، بیروت، مکتبة لبنان ناشرون، 1996 م.
16
17.جعفری لنگرودی، محمدجعفر، تأثیر اراده در حقوق مدنی، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1392 ش.
17
18.جمعی از پژوهشگران، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ، زیر نظر سیدمحمود هاشمی شاهرودی، قم، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت ، 1426 ق.
18
19.جوهری، اسماعیل بن حمّاد، الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربیه، تحقیق احمد عبدالغفور عطار، بیروت، دار العلم، ۱۴۰4 ق.
19
20.حاجیعزیزی، بیژن، محمد مولودی، و راضیه حسنخانی، «نوآوریها و چالشهای حق حضانت زنان در پرتو قانون حمایت خانواده مصوب 1391»، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، دوره هجدهم، شماره 70، زمستان 1394 ش.
20
21.حرّ عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1409 ق.
21
22.حسنی، هاشم معروف، نظریة العقد فی الفقه الجعفری، بیروت، مکتبة هاشم، بیتا.
22
23.حسینی روحانی قمی، سیدمحمدصادق، فقه الصادق ، قم، دار الکتاب، 1412 ق.
23
24.حسینی مراغی، سید میرعبدالفتاح بن علی، العناوین الفقهیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417 ق.
24
25.خورسندیان، محمدعلی، و حانیه ذاکرینیا، «واکاوی اراده، قصد و رضا در فقه اسلامی و حقوق ایران»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال اول، شماره 1، زمستان 1388 ش.
25
26.دهخدا، علیاکبر، لغتنامه، تهران، دانشگاه تهران، 1342 ش.
26
27.زحیلی، وهبة بن مصطفی، الاسرة المسلمة فی العالم المعاصر، دمشق، دار الفکر، 1418 ق.
27
28.سبحانی تبریزی، جعفر، نظام الطلاق فی الشریعة الاسلامیه، قم، مٶسسۀ امام صادق ، 1414 ق.
28
29.سیدهاشمی، سیدمحمداسماعیل، «بررسی حق و حکم در حضانت، نفقه و رجوع در طلاق»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره هفدهم، شماره 67، پاییز 1393 ش.
29
30.شمس، عبداللّٰه، آیین دادرسی مدنی، تهران، دراک، 1381 ش.
30
31.شهیدی، مهدی، تشکیل قراردادها و تعهدات، تهران، مجد، 1380 ش.
31
32.صدوق، محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، من لایحضره الفقیه، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
32
33.طاهری، حبیباللّٰه، حقوق مدنی، قم، جامعۀ مدرسین، 1418 ق.
33
34.طباطبایی حکیم، سیدمحسن، منهاج الصالحین، بیروت، دار التعارف، 1410 ق.
34
35.طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم بن عبدالعظیم، العروة الوثقی، تهران، المکتبة العلمیة الاسلامیه، بیتا.
35
36.طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران، المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریه، 1387 ق.
36
37.عاملی جبعی (شهید ثانی)، زینالدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه، نجف، جامعة النجف، 1376 ق.
37
38.همو، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مٶسسة المعارف الاسلامیه، 1413 ق.
38
39.عاملی جزینی (شهید اول)، محمد بن جمالالدین مکی، القواعد و الفوائد فی الفقه و الاصول العربیه، قم، کتابفروشی مفید، 1410 ق.
39
40.عراقی، عزتاللّٰه، حقوق کار، تهران، دانشگاه تهران، 1374 ش.
40
41.فخرالمحققین حلی، ابوطالب محمد بن حسن بن یوسف، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم، اسماعیلیان، 1387 ق.
41
42.فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، چاپ دوم، قم، هجرت، 1410 ق.
42
43.فیاض، محمداسحاق، توضیح المسائل آیةاللّٰه فیاض، قم، مجلسی، 1934 م.
43
44.قمی، میرزا ابوالقاسم بن محمدحسن، جامع الشتات فی اجوبة السٶالات، تهران، کیهان، 1413 ق.
44
45.همو، رسائل المیرزا القمّی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1427 ق.
45
46.کاتوزیان، ناصر، عقود معین، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1390 ش.
46
47.کریمی، عباس، و الهه محسنی، «موانع اجرای حضانت در فقه امامیه، حقوق ایران و حقوق فرانسه»، نشریۀ فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال چهل و هفتم، شماره 2، پاییز و زمستان 1393 ش.
47
48.مجموعۀ پاسخ و پرسش کمیسیون استفتائات شورای عالی قضایی، تهران، دفتر آموزش دادگستری جمهوری اسلامی، 1363 ش.
48
49.محمدی خراسانی، علی، شرح تبصرة المتعلمین، بیجا، بینا، بیتا.
49
50.مغنیه، محمدجواد، الفقه علی المذاهب الخمسه، چاپ دهم، بیروت، دار التیار جدید ـ دار الجواد، 1421 ق.
50
51.مفید، محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادی، المقنعه، بیروت، دار المفید، 1414 ق.
51
52.مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1403 ق.
52
53.مکارم شیرازی، ناصر، استفتائات جدید، چاپ دوم، قم، مدرسۀ امام علی بن ابیطالب ، 1427 ق.
53
54.منتظری نجفآبادی، حسینعلی، رسالۀ استفتائات، قم، بینا، بیتا.
54
55.موسوی خمینی، سیدروحاللّٰه، استفتائات، قم، جامعۀ مدرسین، 1381 ش.
55
56.موسوی خویی، سیدابوالقاسم، اجود التقریرات، تقریر دروس محمدحسین غروی نائینی، قم، مصطفوی، 1368 ش.
56
57.همو، منهاج الصالحین، بیروت، دار الفکر، 1410 ق.
57
58.موسوی سبزواری، سیدعبدالاعلی، مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، قم، المنار،1413 ق.
58
59.موسوی گلپایگانی، سیدمحمدرضا، مجمع المسائل، قم، مٶسسة دار القرآن، 1364 ش.
59
60.نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چاپ هفتم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1404 ق.
60
61.نجفی خوانساری، موسی بن محمد، منیة الطالب فی شرح المکاسب، تقریرات دروس محمدحسین غروی نائینی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1424 ق.
61
62.نجفی کاشفالغطاء، محمدحسین بن محمدرضا، تحریر المجله، نجف اشرف، المکتبة المرتضویه، 1359 ق.
62
ORIGINAL_ARTICLE
شرایط غیرمصرّح صحت و اعتبار شرط در قانون مدنی
ماده 190 قانون مدنی ایران دربارۀ شرایط اساسی صحت معامله و راجع به توافقات مستقل و اصلی بوده و قانونگذار در سرایت این شرایط به شروط ضمن عقد تصریح ندارد. سکوت قانون مدنی در دامنه شمول ماده 190 نسبت به شروط ضمن عقد، موجب اختلافنظر بین حقوقدانان گردیده است. از طرفی مواد 232 و 233، شرایط اختصاصی صحت شرط را بازتاب داده است؛ اما این شرایط نسبت به زمان حاضر کامل و کافی نبوده، پاسخگوی مسائل نوظهور در این عرصه نیست. تغییر شرایط و ظهور پدیدههای تازه اجتماعی، ضرورت توسعه و بازنگری در شرایط صحت شرط را میطلبد. در طرح پیشِ روی با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، شرایط اختصاصی صحت شرط با تأسیس دو شرط اجتهادی و بدیع یعنی لزوم سازگاری شرط با قواعد زیربنایی و مرور زمان تکمیل و تشریح شده است. همچنین در شرایط عمومی صحت شرط (اعتبار شرط)، نظریات تازه بر مبنای فقه امامیه و حقوق مدنی ایران، کانون مطالعه قرار گرفته است؛ به نحوی که شرط ضمن عقد در شرایط اساسی (به کلی یا در برخی عناوین) تابع قواعد عمومی قراردادها میباشد.
https://cjd.razavi.ac.ir/article_1241_a9ffe9638273e21e75375ea5ff6b7f85.pdf
2021-09-23
313
340
10.30513/cjd.2021.1229.1241
شرط ضمن عقد
شرایط صحت شرط
شرایط اعتبار شرط
احکام زیربنائی
رضا
مقصودی
maghsoudi99@gmail.com
1
دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
AUTHOR
سیدمصطفی
محقق داماد
mostafa.ahmadabadi@gmail.com
2
استاد گروه حقوق،دانشگاه شهید بهشتی،تهران،ایران
LEAD_AUTHOR
سیدمهدی
علامه
sm_allameh@khuisf.ac.ir
3
استادیار گروه حقوق،واحد اصفهان(خوراسگان)،دانشگاه آزاد اسلامی،اصفهان،ایران
AUTHOR
علیرضا
مظلوم رهنی
dr.mazloom14@yahoo.com
4
استادیار گروه حقوق،واحد شهر قدس،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران
AUTHOR
هرمز
اسدی کوه باد
asadi.koohbad@gmail.com
5
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی،واحد رامهرمز،دانشگاه آزاد اسلامی،رامهرمز،ایران
AUTHOR
1. ابن قیّم جوزیه، شمسالدین ابوعبداللّٰه محمد بن ابیبکر بن ایوب، اعلام الموقّعین عن رب العالمین، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1411 ق.
1
2. جعفریتبار، حسن، دیو در شیشه، تهران، نگاه معاصر، 1396 ش.
2
3. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، تأثیر اراده در حقوق مدنی، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1387 ش.
3
4. همو، تئوری موازنه، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1381 ش.
4
5. همو، فلسفه اعلی در علم حقوق، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1382 ش.
5
6. همو، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1381 ش.
6
7. صدر، سیدمحمدباقر، الاسلام یقود الحیاة، قم، مرکز الابحاث و الدراسات التخصصیة للشهید صدر، 1429 ق.
7
8. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم بن عبدالعظیم، حاشیة کتاب المکاسب، چاپ دوم، قم، مؤسسه طیبة لاحیاء التراث، 1429 ق.
8
9. عابدی، احمد، دروس خارج فقه، خیارات، قم، 1397 ش.
9
10.علامه، سیدمهدی، شروط باطل و تأثیر آن در عقود، تهران، میزان، 1387 ش.
10
11.علیاکبریان، حسنعلی، قاعده عدالت در فقه امامیه، گفتگو با جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1396 ش.
11
12.کاتوزیان، ناصر، قواعد عمومی قراردادها، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1376 ش.
12
13.کاشفالغطاء، محمدحسین بن محمدرضا، تحریر المجله، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، 1390 ش.
13
14.مامقانی، ملاعبداللّٰه بن محمدحسن، نهایة المقال فی تکملة غایة الآمال، قم، مجمع الذخائر الاسلامیه، 1350 ق.
14
15.محقق داماد، سیدمصطفی، و دیگران، حقوق قراردادها در فقه امامیه، تهران، سمت، 1397 ش.
15
16.مطهری، مرتضی، عدل الهی، تهران، صدرا، 1387 ش.
16
17.همو، نظام حقوق زن در اسلام، تهران، صدرا، 1395 ش.
17
18.موسوی خمینی، سیدروحاللّٰه، کتاب البیع، قم، اسماعیلیان، 1368 ش.
18
19.میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن، رساله در شروط ضمن عقد، ترجمه امیر بارانی بیرانوند و فاطمه امیری پاک، تهران، خرسندی، 1396 ش.
19
20.نراقی، احمد بن محمدمهدی، عوائد الایام فی بیان قواعد الاحکام و مهمات مسائل الحلال و الحرام، قم، مکتبة بصیرتی، 1366 ش.
20
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی مصداقیّت مصرف اکثر اموال در امور خیریّه، برای سفاهت عارضی با نگاهی بر فقه امامیه
مصرف تمام یا اکثر اموال در امور خیریه که توسط بعضی از افراد انجام میشود، یکی از موضوعاتی است که به دلیل غیر متعارف بودن این کار، در خصوص الحاق آن به موضوع سفاهت عارضی، نظرات مختلفی وجود دارد. بعضی از فقها به استناد اطلاق آیات و روایات زیادی که در آنها امر به انفاق شده است، این کار را یک عمل سفیهانه نمیدانند؛ ولی بعضی دیگر با استناد به آیات و روایاتی که در آنها به صورت مطلق از اسراف نهی شده است، ولو در امور خیریه، این کار را اسراف و تبذیر دانسته و قائل به سفاهت عامل آن میباشند و بعضی دیگر در جمع بین این دو نظریه، بحث را به سوی شخص انفاقکننده برده و ملاک در صدق و عدم صدق سفاهت بر این عمل را مقدار شناخت و توکل شخص به خداوند دانستهاند که در صورت عدم وجود این صفت، کار او را یک عمل سفیهانه میدانند. در این تحقیق ضمن ارائه بیان جامعی از هر نظریه، به تحلیل و بررسی ادله اقوال پرداخته شده و در نهایت با پذیرفتن نقش عرف در این مسئله و بررسی صورتهای مختلف این عمل و سفیهانه دانستن بعضی از حالات و عدم آن، میتوان گفت که اگر عنصر تکرار در این کار نباشد، نمیتوان کاشفیت این عمل را از سفاهت شخص انفاقکننده ادعا کرد.
https://cjd.razavi.ac.ir/article_1309_6378781dccb8848e0bd044fffbb866c8.pdf
2021-09-23
341
360
10.30513/cjd.2021.266.1053
"سفاهت
" سفاهت عارضی"
مصرف اموال در امور خیرّیه"
حسین
یوسفی فر
hyoufar@gmail.com
1
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
LEAD_AUTHOR
حسین
احمری
ahmari.hosein@yhoo.com
2
دانشیار گروه حقوق، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
AUTHOR
علی
واعظ طبسی
avt.vaez@yahoo.com
3
استادیار گروه حقوق، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
AUTHOR
1. ابن اثیر جزری، مجدالدین ابوالسعادات مبارک بن ابیالکرم محمد بن محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، قم، اسماعیلیان، بیتا.
1
2. ابن شهر آشوب سروی مازندرانی، ابوجعفر رشیدالدین محمد بن علی، مناقب آل ابیطالب ، قم، علامه، 1379 ق.
2
3. ابن فارس، ابوالحسین احمد، معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1404 ق.
3
4. ابن منظور افریقی مصری، ابوالفضل جمالالدین محمد بن مکرم، لسان العرب، تحقیق جمالالدین میردامادی، چاپ سوم، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، 1414 ق.
4
5. اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1403 ق.
5
6. بحرانی، حسین بن محمد، الانوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع (للفیض)، قم، مجمع البحوث العلمیه، بیتا.
6
7. بحرانی، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهره، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1405 ق.
7
8. جمالالدین حلّی، احمد بن محمد بن فهد اسدی، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407 ق.
8
9. جوادی آملی، عبداللّٰه، تسنیم تفسیر قرآن کریم، قم، اسراء، 1387 ش.
9
10.جوهری، اسماعیل بن حمّاد، الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربیه، بیروت، دار العلم للملایین، 1410 ق.
10
11.حسینی عاملی، سیدجواد بن محمد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1419 ق.
11
12.زمخشری، جاراللّٰه محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، چاپ سوم، بیروت، دار الکتاب العربی، 1407 ق.
12
13.صدر، سیدمحمد، ما وراء الفقه، بیروت، دار الاضواء للطباعة و النشر و التوزیع، 1420 ق.
13
14.صدوق، محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، من لایحضره الفقیه، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
14
15.صیمری بحرانی، مفلح بن حسن (حسین)، غایة المرام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت، دار الهادی، 1420 ق.
15
16.طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، کتاب الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407 ق.
16
17.عاملی جبعی (شهید ثانی)، زینالدین بن علی، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مٶسسة المعارف الاسلامیه، 1413 ق.
17
18.عاملی جزینی (شهید اول)، محمد بن جمالالدین مکی، غایة المراد فی شرح نکت الارشاد، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1414 ق.
18
19.علامه حلی، ابومنصور جمالالدین حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، تحریر الاحکام الشرعیة علی مذهب الامامیه، قم، مؤسسه امام صادق ، 1420 ق.
19
20.همو، تذکرة الفقهاء، قم، مٶسسه آل البیت ، 1414 ق.
20
21.همو، قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
21
22.فیومی مقری، احمد بن محمد بن علی، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم، دار الرضی، بیتا.
22
23.قطّان حلّی، شمسالدین محمد بن شجاع، معالم الدین فی فقه آل یاسین، قم، مؤسسه امام صادق ، 1424 ق.
23
24.کاظمی، جواد بن سعد، مسالک الافهام الی آیات الاحکام، تهران، کتابفروشی مرتضوی، 1389 ش.
24
25.کریمی، زهرا، «بررسی میزان تأثیر اختلالات روانی بر اعمال حقوقی مالی»، فصلنامه حقوق پزشکی، دوره نهم، شماره 35، زمستان 1394 ش.
25
26.کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، الکافی، قم، دار الحدیث للطباعة و النشر، 1429 ق.
26
27.مجاهد طباطبایی حائری، سیدمحمد بن علی، کتاب المناهل، قم، مٶسسه آل البیت ، بیتا.
27
28.محقق حلّی، ابوالقاسم نجمالدین جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ دوم، قم، اسماعیلیان، 1408 ق.
28
29.محقق سبزواری، محمدباقر بن محمدمٶمن، کفایة الاحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1423 ق.
29
30.مغنیه، محمدجواد، فقه الامام الصادق ، چاپ دوم، قم، انصاریان، بیتا.
30
31.میرفاطمی، سیدابراهیم، «بررسی امکان صدور حکم حجر معتاد به درخواست ذینفع یا دادستان»، فصلنامه گفتمان حقوقی، شماره 8 ـ 9، بهار و تابستان 1384 ش.
31
32.نجفی کاشفالغطاء، محمدحسین بن علی بن محمدرضا، تحریر المجله، نجف اشرف، المکتبة المرتضویه، 1359 ق.
32
33.نراقی، احمد بن محمدمهدی، عوائد الایام فی بیان قواعد الاحکام و مهمات مسائل الحلال و الحرام، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1417 ق.
33
34.نوری طبرسی، میرزاحسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت، مٶسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1408 ق.
34